122
dat men dit argument dan ook, zooals spreker doet, zoo algemeen
m o g e 1 ij k stelt. Het ontging hem, dat hij het aanvoerde buiten het verband,
waarin het behoort en dus niet lette op het geval, waarover het gaat, n.l.
op de veelheid van aanvragen van de registers en het ontbreken van een
daarbij voldoend toezicht. Ik vertrouw, dat spreker anders het argument
als voldoend en afdoend zou zijn gebleken. Juist hij zelf is het, die de
kracht van het argument doet gevoelen door als voorbeeld dien enkelen
beroepsgenealoog als den slimmert te stellen tegenover de gewone genea
logen „de stumperts", d. z. de drommen van straks. Immers juist voor
dien eventueelen slimmert, beroepsgenealoog, die, bij weigering van de
registers, nu boedelpapieren van de Weeskamer vraagt, zou nog wèl vol
doend toezicht beschikbaar zijn, zoodat hier de aanleiding tot weigeren
dan ook-juist niet zou bestaan. Ik heb boven reeds deze boedelpapieren
genoemd onder de andere archivalia, waarin dagelijks genealogische bouw
stoffen worden nagespoord. Doch al deze vervangen natuurlijk in betee-
kenis en volledigheid op verre na niet de registers. En dit doen de
boedelpapieren van de Weeskamer evenmin. Hoe slim de beroepsgenea
loog ook zij, de spreker houde mij dit ten goede hij zal uit deze
papieren geen volledige genealogie samenstellen, tenzij er soms een genealo
gische staat onder verzeild is geraakt. Men zal als regel moeten volstaan
met opgaven over één generatie met directe afstamming en een enkele
zijlinie. Daarenboven, ik geloof, dat hoeveel prijs de genealoog ook stellen
mag op den inhoud van testamenten of akten van boedelscheiding, hij
toch verre verkiezen zal de akten uit de registers, waarvan de authentici
teit altijd is aanvaard geworden.
Wil men niet het noodige personeel beschikbaar stellen, dan moet dus stellig
althans een ander middel gezocht worden. Reeds om de genoemde practische
redenen.maar toch ook om andere. Het schijnt mij onverantwoordelijk, den
ambtenaren op te dragen, regelen toe te passen die niet scherp en duidelijk
geformuleerd zijn, en die niet scherp en duidelijk geformuleerd kunnen worden.
Maar het schijnt mij ook een onwaardige houding van een gemeentebestuur,
om iemand, die werken wil, toe te voegen: gij zult niet werken, mijne ambte
naren zullen het werk wel voor u doen, dochop voorwaarden, die
voor u en een ieder volkomen onbereikbaar zijn! Dit gedrag lijkt ontstellend
veel op dat van den vos, die een gastmaal gereedmaakte voor den kraanvogel
Indien dus de gemeente Amsterdam (minder gelukkig dan hare kleinere zusters!)
de middelen mist, om de belangstellenden in haar groot verleden waardig te ont
vangen, dan redde zij zich op de eene of andere wijze uit deze groote verlegen
heid. Maar in geen geval handele zij partijdig en sluite willekeurig een bepaalde
categorie van onderzoekers uit van het gebruik harer schatten, die zij eenmaal
heeft opengesteld voor het publiek. Eenvoudiger en doeltreffender schijnt dan
eene bepaling over het gebruik van het archief, zooals die is vastgesteld in de
gemeente Tiel, waar de aandrang van bezoekers allicht niet zoo hinderlijk is.
Daar wordt zonder omwegen eene belasting van 15 cents per jaar geheven
van hen, die in doop-, trouw- en sterfregisters een onderzoek instellen, en eene
123
belasting van 25 cent voor elk uur, dat een studiegraag burger werkzaam is
in het oude stadsarchief. Ik zeg niet, dat deze regeling bijzonder aanbevelens
waardig is: ze schijnt integendeel eenigszins naïef; maar ze is openhartig en
onpartijdig, en deze deugden zijn ongetwijfeld beminnelijk.
Tegenover deze resumptie stel ik nu de mijne met de volgende op
merkingen.
Indien deze registers in ieders handen werden gesteld, dan zou ik
niet weten tot hoever het personeel zou moeten worden uitgebreid om
steeds over een voldoend toezicht en assistentie te kunnen beschikken.
Er is mij niets van bekend, dat aan dit archief aan mijn ambtenaren
onduidelijk geformuleerde regelen ter toepassing worden opgedragen.
De bedoelde registers zijn ten archieve niet overgebracht om ze te
stellen tot algemeen gebruik, maar met het oog op een veilige bewaar
plaats. Zijn ze daar nochtans voor historisch wetenschappelijk gebruik
beschikbaar gesteld geworden en alzoo tot dezelfde bestemming geraakt
als andere archivalia, dan is daarmee voldaan aan alles wat het weten
schappelijk publiek verlangen kan. Worden die registers voor een ander
soort onderzoek niet beschikbaar gesteld, maar tegen zekere voorwaarden
van betaling (ik laat daar welke) slechts ambtelijk onderzocht voor belang
hebbenden, dan is dit niets anders dan wat altijd met deze registers het
geval is geweest. Zijn er nu onder hen, die dit ander soort onderzoek
verlangen zelf te doen, en deze onderscheiden zich, krachtens den aard
van hun nasporingen, in niets van een zeer talrijk en veelsoortig publiek,
dan heeft elke archivaris tot plicht een toestand te voorkomen, waarbij hij
genoodzaakt zou zijn om of den een boven den ander te bevoorrechten
of zijn personeel voor een taak te stellen, die het niet naar behooren kan
vervullen. Dit is eenvoudig gezonde praktijk, die niets te maken heeft
met al of niet scherp en duidelijk te formuleeren regelen.
De gemeente Amsterdam eindelijk heeft zich alleszins waardig
tegenover haar groot verleden getoond, door deze registers voor historisch
wetenschappelijk onderzoek beschikbaar te stellen. Welk ander onder
zoek iets ter wereld heeft te maken met belangstelling in
het groot verleden van Amsterdam, zal de Utrechtsche archivaris
nog wel eens nader willen toelichten. Maar wel verre van onwaardig
heeft zich de gemeente A. ook tegenover elk ander onderzoek nog ge
dragen, door vrije nasporing te geven in de naamklappers van de Huw.
Int. registers. Hiermede is een niet onbelangrijke hoeveelheid voedsel
voor de door spreker bedoelde kraanvogels in flesschen aangeboden. De
gemeente A. doet meer: geen etmaal gaat voorbij of een zekere portie
voedsel wordt van den lastigen schotel overgebracht in flesschen, m. a. w.
dagelijks wordt op circa 200 kaarten de inhoud van de doopboeken
overgebracht en deze lexicographisch geregeld. Een getal van meer dan
220000 kaarten is reeds gereed. Het duurt nog eenigen tijd, voordat we
