168
reeds uitgegeven zijn (in: Bijdragen en Mededeelingen van het Hist. Oen.,
XIV, blz. 1 vlg.).
4°. De resolutiën van de Staten-vergaderingen van het begin van den
opstand tot 25 Augustus 1574, met welken datum het bovengenoemde
register van den secretaris begint. Alleen van de eerste vergadering tijdens
den opstand (die van 19 Juli 1572 te Dordrecht) zijn de resolutiën bekend
en reeds vroeger uitgegeven door Bakhuizen van den Brink (inStadiën
en Schetsen, I, blz. 494 vlg.).
Van de ongedrukte secrete resolutiën zijn niet gevonden
1°. Een register, waarin opgeteekend zijn de in 1644 en 1645 naar
aanleiding van de met Zweden en Denemarken gevoerde onderhandelingen
genomen besluiten. Slechts een klein gedeelte hiervan (12 Maart tot 23
Juni 1644) is in afschrift op het Algemeen Rijksarchief aanwezig.
2°. Een klein gedeelte van een dergelijk register, gehouden naar aan
leiding van de van 1643 tot 1648 te Munster gevoerde onderhandelingen.
Het ontbrekende stuk moet de resolutiën na 12 December 1647 bevatten
twee deelen, loopende van 4 December 1643 tot 12 December 1647,
worden op het Algemeen Rijksarchief bewaard.
3°. Een dergelijk register, bevattende de resolutiën over de van 1629
tot 1634 met Spanje gevoerde „trêves"-onderhandelingen, dat volgens een
ouden inventaris van de charterkamer van Holland in 1792 nog aanwezig
schijnt geweest te zijn, maar nu spoorloos verdwenen is.
Dr. N. JAPIKSE.
Boekbespreking.
Inventaris der rechterlijke archieven van Middelburg, door den
vorigen archivaris dier gemeente M. H. van Visvliet, met een
inleiding van den tegenwoordigen titularis W. O. Swaving. Middel
burg. J. C. W. Altorffer, stadsdrukkers, 1906, 8°.
De gemeente Middelburg heeft haar oude rechterlike archieven van
het rijk in bewaring overgenomen en daardoor een goed voorbeeld ge
geven aan veel gemeenten van ongeveer gelijke of groter betekenis, als
Den Haag, Arnhem, Qorkum, Schiedam, Delft enz., die tot nu toe nalieten,
te voldoen aan de voorwaarden waaronder ook zij die archieven in gebruik
zouden kunnen krijgen. Middelburg is zelfs verder gegaanwaar een van
de voorwaarden het opmaken van een inventaris van die archieven was,
heeft het die in een mooie uitgaaf het licht doen zien, naar de bewerking
van de vorige archivaris. De tegenwoordige archivaris schreef daarbij
een inleiding van 70 bladzijden, waarbij hij, volgens het voorwoord, van
wenken en inlichtingen van de Rijksarchivaris Mr. Fruin gebruik maakte.
169
Het uitgeven van deze inventaris heeft natuurlik ten doel, hen die
onderzoekingen in de Middelburgse rechterlike archieven willen instellen,
te gerieven. De inventaris moet dus een volledige opgaaf bevatten van
de rechterlike bestanddelen van de vroeger verenigde Middelburgse
archieven. Deze opgaaf, en dit is de enige aanmerking die ik op het
werk te maken heb, bevat de inventaris niet.
Een zaak waarover wel bij alle Nederlandse archivarissen eenstemmig
heid heerst, is, dat een zuivere splitsing van de oude gemeente-archieven
in een rechterlik en een administratief gedeelte, meestal niet mogelik is.
Deze inventaris levert daarvan weer de bewijzen. Reeds het oudste register
waarin rechterlike handelingen aangetekend werden (kriminele en siviele,
kontensieuze en vrijwillige rechtspraak) bevat ook voorboden, ordonnansies
en benoemingen, en werd daarom niet bij het rechterlik archief gevoegd1).
Ook bij het eerste nommer van de inventaris deed zich een zelfde
moeielikheid voor. Dit nommer vermeldt de notulen van het kollezje van
de wet, van 1687 tot 1795, waarbij aangetekend wordt, dat de oudere
notulen voorkomen in registers die ook de notulen van het besturend
lichaam „wet en raad" bevatten. Deze oudere registers werden daarom
weer niet bij het rechterlik archief gevoegd.
Zeker om de schaal in evenwicht te houden, werd bij een andere
verzameling, „de registers-civiel" (n° 10), anders te werk gegaan, en deze
als rechterlik beschouwd en in de inventaris opgenomen. De bewerker
zegt hierbij in een noot: „Beter dan wellicht elders anders blijkt hier, dat
een grens tusschen rechterlijk en niet-rechterlijk archief niet met juistheid
te trekken isnaast gerechtelijke akten staan hier geregistreerd instructies
van stadsambtenaren, ordonnanties betreffende de heffing van belastingen enz."
Voor wie het nog niet wist, blijkt hieruit wel, dat het splitsen van
plaatselike archieven en vooral van belangrijke stadsarchieven in rechterlike
en niet-rechterlike gedeelten, een onuitvoerbaar werk en dus een zaak van
geven en nemen is. 2) De lijst die daarna van het rechterlik gedeelte wordt
opgemaakt, kan men eigenlik niet een „inventaris der rechterlijke archieven"
noemen, maar zou beter aangeduid worden als een inventaris van stukken
die rijk en gemeente zijn overeengekomen als rechterlik te beschouwen
bij het in bruikleen geven van deze stukken aan de gemeente. Zo'n
inventaris heeft minder een wetenschappelik dan een administratief belang,
n.l. als bestanddeel van het prosesverbaal van overneming, maar is dan
ook niet geschikt, om, zoals hij daar ligt, gedrukt te worden. Het publiek
heeft nodig een volledig overzicht van wat er aan rechterlike bestanddelen
der r ij k s a r c h i-
d e z e v e n d e, 7,
I n 1., blz. XXIV.
2) Vgl. Notulen van de vierde bijeenkomst
va rissen, 19 en 20, van de zesde, 21 en 22, envan
en Archievenblad, X, 204—212.
