6
gericht, om te trachten een ontwerp van eene dergelijke wettelijke regeling
samen te stellen. De zaak werd zonder veel gerucht aangevat, met
voordacht, omdat het niet met zekerheid te voorzien was, of men over
verschillende belangrijke punten tot eenstemmigheid zou kunnen komen.
Intusschen, het overleg en de gedachtenwisseling in den boezem onzer
vereeniging is steeds verder gegaanzóó werd de taak der commissie
allengs voorbereid en het verkrijgen van een resultaat, dat waarschijnlijk
de groote meerderheid uwer bevredigen zal, mogelijk gemaakt.
Dat resultaat ligt thans voor onsgaarne erken ik, dat het mij geheel
bekeerd heeft tot de bepaalde wenschelijkheid van die wettelijke regeling,
waarnaar de oprichters onzer vereeniging verklaarden te streven. Het
ontwerp bevat slechts 24 artikelen, waaronder uit den aard der zaak nog
verscheidene van gering belang zijn. Maar hoevele hoogst belangrijke
onderwerpen worden in die weinige artikelen geregeldDe openbaarheid
van alle oude archieven van Nederlandsche openbare lichamen, het
beginsel, dat eene benoeming in den archiefdienst afhankelijk zal zijn van
eene speciale voorbereiding, de bevoegdheid der archivarissen tot het
geven van authentieke afschriften van oude stukken, het getal en de
samenstelling der rijksdepots in Nederland en zijne koloniën, de gelei
delijke overneming van nieuwe archieven, de verplichtingen van de
besturen van gemeenten en waterschappen met betrekking tot hunne
archieven, en eindelijk de bevoegdheid van het rijksgezag om bij ver-
waarloozing daarvan in te grijpen. Belangrijke zaken, voor ons bijna
allen levensquaesties
Het is waar, dat deze regeling op sommige punten nog zal moeten
aangevuld worden door een paar concept-Koninklijke besluitenmaar het
schijnt mij wijs, dat men deze details voor later heeft willen bewaren
het tot stand komen van dit ontwerp op zich zelf is reeds belangrijk
genoeg. Alle reden heeft dan ook onze vereeniging, om den ontwerpers
zeer dankbaar te zijn voor hun werk, dat de verwachtingen ten volle
bevredigt. Die dank geldt alle vijf ontwerpers zonder onderscheidmaar
met meer nadruk nog wordt hij gebracht aan onze twee buitengewone
leden, Mrs. Gratama en Heeres, die, beiden geroepen tot andere eervolle
betrekkingen, metterdaad toonen, dat zij hunne oude liefde niet hebben
verzaakt. Was de hulp van Mr. Gratama, wiens soliede rechtskennis
steeds meer wordt gewaardeerd in wijden kring, ons in dit geval bijna
onontbeerlijk, de medewerking van Mr. Heeres heeft eene bijzondere
beteekenis, omdat hij het is geweest, die voor deze zaak het eerst en het
krachtigst heeft gestreden.
Het wetsontwerp heeft naar mijn inzien groot belang. Maar voorloopig
alleen als programma, als belichaming onzer wenschen. Of het eenmaal
ook nog veel grootere beteekenis zal krijgen, of het zal worden tot wet,
7
dat valt nog niet te voorspellen. Aan de verwezenlijking van zóó stoute
illusie behoeft echter niet gewanhoopt te worden; er zijn voorteekenen,
die ons aanleiding geven om te durven hopen.
Een tweede feit, voor ons persoonlijk zonder beteekenis, maar voor
onze vereeniging van groot belang, is de vertaling van de Handleiding
voor het ordenen en beschrijven van archieven in het Duitsch.
De verspreiding van het boek in het buitenland onder het hooggewaar
deerde patronaat van onzen Straatsburgschen ambtgenoot Prof. Wiegand,
die de vertaling geprovoceerd heeft, schijnt mij voor onze vereeniging
daarom van nauwelijks te betwisten gewicht, omdat zij kans levert op
erkenning en aanneming van de door onze vereeniging gepreconiseerde
denkbeelden in wijderen kring dan tot nu toe mogelijk was. Ik verheug
mij te kunnen berichten, dat de vrij talrijke beoordeelingen in de Duitsche
pers, die te mijner kennis gekomen zijn, beslist gunstig zijn en dat (met
zeker voorbehoud omtrent verschillende bijzonderheden) over het algemeen
instemming betuigd is met de beginselen en de methode. Niettegenstaande
de prijs vrij hoog is, verklaart onze uitgever zich voorloopig ook tevreden
over het debiet. Al ben ik niet blind voor het feit, dat dit aanvankelijk
succes voor een belangrijk deel te danken is aan de omstandigheid, dat
ons boekje het eerste is in zijne soort, dat succes zelf schijnt mij daarom
toch niet minder verblijdend. Wellicht zal ik eene volgende maal u in
deze richting zelfs kunnen wijzen op eene tweede verovering: mij is
medegedeeld, dat van hooggewaardeerde zijde pogingen worden gedaan
tot het verkrijgen ook eener Fransche vertaling, waaraan de sympathie
onzer jongere Belgische collega's, wier opgewekt en krachtig initiatief wij
voortdurend met belangstelling gadeslaan, wellicht een gunstig onthaal zou
kunnen verzekeren.
Door twee zóó gelukkige gebeurtenissen zijn wij te dankbaar gestemd,
dan dat eene teleurstelling ons zou ontmoedigenhet Paleographisch
handboek, dat ons reeds zoovele"zorgen bereidde, wil nog altijd niet
vlot raken. Onze uitgever verlangde eenige wijzigingen in het contract,
dat de commissie, die uw bestuur voor deze zaak benoemd heeft, met
hem gesloten heeft; ook de commissie zelve wenschte enkele veranderingen.
Maar het is nog niet gelukt, eenstemmigheid te verkrijgende onderhan
delingen worden voortgezet. Onderwijl heeft Dr. Schoenoen den wensch
te kennen gegeven, om wegens gezondheidsredenen van den last der
bewerking ontheven te wordenvoordat de contractueele basis geregeld
is, kunnen wij hem echter natuurlijk niet vervangen.
Ondertusschen heeft uw bestuur niet stilgezetenniet minder dan
driemaal heeft het zich tot den Minister van Binnenlandsche Zaken gewend
met een ongevraagd advies. Het eerste request betrof de door onzen
ambtgenoot Van Meurs ter sprake gebrachte quaestiede houding der
