218
zeer welwillend, zoo is hij toch weinig toegankelijk voor persoonlijk ver
keer en leeft hij uitsluitend voor zijn wetenschap, welke hij op grond van
een meer dan 40-jarige practische ervaring onderwijst. Evenwel, verre er
van verwijderd een „laudator temporis acti" te zijn, houdt hij steeds
nauwkeurig de laatst verschenen vaklitteratuur bij. Steeds uitgaande van
den Latijnschen oorsprong van het stamwoord, het Provengaalsche er bij
opnoemend, komt Meijer tot het Oud-Fransche woord, welks morphologie
hij tot in de kleinste bijzonderheden behandelt; ten slotte geeft hij aan,
hoe het woord in het Nieuw-Fransch is overgegaan. Het laatste half uur
wordt besteed aan de lectuur met de leerlingen samen van een Oud-Franschen
tekst. De leerlingen moeten dien van te voren prepareeren, en op elke fout
wordt bij het oplezen door den directeur, die in alles tot op den grond
doordringt, streng toegezien. De laatste opgave schijnt ons bij uitstek
geschikt om hier te worden medegedeeld. Het betrof een proef, om
met behulp van een facsimile een kolom uit de „Chansons de gestes"
voor den druk gereed te maken.
We gaan nu over tot Prof. Berger in de Palaeographie. Zelden
hebben we een academischen docent gezien, die zoo opging in zijn ambt
als Berger. We kunnen geheel en al geloof slaan aan zijn woorden,
eens door hem op het college geuit, dat de twee uren, die hij hier college
geeft, door hem tot de aangenaamste oogenblikken van de week worden
gerekend. Zijnerzijds gaat altijd een zorgvuldige voorbereiding aan deze
colleges vooraf, en zelfs na de opgewekte ovatie, die hem onlangs in
verband met zijn opneming in het „fnstitut de France" op het college
door zijn leerlingen gebracht werd, hoorden we zijn volkomen vrije,
vloeiende voordracht aan over de beteekenis van de procuratio en visitatio
naar aanleiding van de verklaring van een gelezen oorkonde. Zijn grond
beginsel isals professor van het eerste jaar a. h. w. alle onderwerpen
„in nuce" te behandelen, en daardoor op de hier en daar wat eentonige
studie van de palaeographie een veelkleurig en interessant licht te werpen.
Levendig in zijn bewegingen, vol van sprankelend vernuft, vriendelijk en
dikwijls hartelijk tegenover zijne leerlingen, laat hij zich echter niet weer
houden zoo noodig een berisping uit te spreken, of de leerlingen in
't bijzonder tot meerderen vlijt aan te manen. De in dit opzicht gestelde
eischen zijn vaak niet gering, en kenschetsen goed den wetenschappelijken
ernst, waarmede hier de vakstudiën worden beoefenddegelijke voorkennis
van de algemeene geschiedenis en in het bijzonder van de Fransche ge
schiedenis en aardrijkskunde, dagelijks terugkeerende, regelmatige oefening-
in het lezen van manuscripten in de „Bibliothèque Nationale", herhaalde
lezing van de geheele Heilige Schrift (ook Prou heeft op dezen eisch den
^,en. 'n den jongsten tijd van verscheiden kanten ter sprake gebrachte
ingiijpende hervorming in de Fransche orthographie is nauw aan zijn naam verbonden.
219
nadruk gelegd!), vertrouwdheid met du Cange en met het monumentale
woordenboek van Littré, dat zijn vrijwel de voornaamste eischen van
Berger. Talrijke uitstapjes in de middeleeuwsche beschavingsgeschiedenis,
en een niets overslaande, vaak in de kleinste bijzonderheden afdalende
commentaar zijn verbonden aan de praktische leesoefeningen der leerlingen.
Telkens voegt Beroer hieraan een korte opmerking toe over hetgeen ieder
persoonlijk gepraesteerd heeft, en niets ontsnapt hierbij aan zijn aandacht
zoo verlangt hij altijd een duidelijke samenvatting van gedachten, en een
duidelijke uitspraak, die hij als uitdrukking van het eerste beschouwt.
Ons oordeel over hem samenvattend, zouden we hem een toonbeeld van
een academischen paedagoog willen noemen, die, gelijk bijkans geen tweede,
geschikt is om zulk een school te leiden, en die, zooals misschien de
toekomst leeren zal, ook een school zal vormen.
Een niet minder in 't oog vallende figuur, al is 't ook van eenigszins
anderen aard, is de professor in de Diplomatiek Maurice Prou. Met zijn
zwak lichaamsgestel is hij vaak aan 't begin van zijn college slecht tot
spreken gedisponeerdmaar toch maakt zijn voorbeeldelooze toewijding aan
zijn ambt, dat hij slechts uiterst zelden een college verzuimt. (Er zij hier
overigens opgemerkt, dat het hier gebruik is voor verzuimde colleges zoo
veel mogelijk extra-uren te geven.) Onder zijn voordracht gebruikt Prou
een kop thee, dien hij van den „huissier" ontvangt. Daardoor wordt
telkens merkbaar zijn orgaan versterkt. Zijn voordracht is even duidelijk
verstaanbaar als die van Berger groote waarde hecht Prou te recht aan
juiste definities en een nauwkeurig letten op elk woord in de oorkonden.
„Peser chaque mot" is zijn grondbeginsel, dat hij bij elke gelegenheid zijn
leerlingen op het hart drukt. Zijn geheele belangstelling is gericht op de
oorkondencritiek. Wat betreft den logischen opbouw van zijn voordracht,
men kan die wel voorbeeldig noemenelk woord is gewikt en ge
wogen, en beslist onbetwistbaar. Zijn resultaten, medegedeeld op grond
van zijn verwerkt reuzenmateriaal aan oorkonden, zijn des te belangrijker,
omdat Prou met voorliefde een kort historisch overzicht geeft van de ont
wikkeling der door hem behandelde instellingen. Vaak genoeg stelt hij
aan de leerlingen de vraag, of ze rechten dan wel letteren hebben gestu
deerd, en hij maakt, wanneer de gelegenheid zich daartoe aanbiedt, ook
opmerkzaam op belangrijke uitgaven op een van deze terreinen. Het laatste
half uur is gewijd aan tekstuitlegging en analyse van enkele voorbeelden
van de rijke facsimile-verzameling der school, waaraan Prou een groote
zorg besteedt. Vaak is het een genot de leerlingen de moeilijkste
plaatsen van de voorgelegde oorkonden met gemak te hooren verklaren,
enkel onderbroken door de schitterende opmerkingen van Prou, die ook
op de schijnbaar onbeduidendste zaken de aandacht vestigt. De beteekenis
van Bresslau voor de diplomatiek geeft vaak genoeg gelegenheid om een
