92
schijnlijk zijn die stukken begrepen onder de kerke- en armegoederen",
tot wier overdracht aan de kerk te Bath Gecommitteerde raden bij
resolutie der Staten van Zeeland d.d. 26 Juli 1790 werden gemachtigd.
De nieuwe kerk werd toen tevens belast met het onderhoud der personen,
die tot dusverre uit de armengoederen van Lillo en Liefkenshoek waren
gealimenteerd.
Dat niet slechts de kerke- en armengoederen maar ook al wat
van de kerkelijke archieven van Lillo en Liefkenshoek bewaard was,
naar het fort te Bath werd overgebracht, wordt bewezen door het feit,
dat zich thans nog in het kerkelijk archief van Rilland de volgende
stukken bevinden
1. Ontvangboek der begrafenisrechten te Lillo. 17321752. 1 deel.
N.B. De bladen, behelzende de ontvangsten van 1734, zijn uit
het deel gescheurd. Achter in het register zijn later de
wetten der classis van Zuidbeveland afgeschreven.
2. Rekeningboek der diaconie van Lillo. 17801786. 1 deel.
N.B. De diaconierekening over 1784, 1785 en 1786 is door
gemachtigden van Gecommiteerde raden te Middelburg
afgehoord.
3. Aktenboek van den kerkeraad van Liefkenshoek. 17541782.
1 deel.
N.B. Hierin wordt o.a. de kerkelijke procedure tegen ds. Steen-
huys uitvoerig behandeld.
4. Rekeningboek der diaconie van Liefkenshoek. 16811697,
1720—1785. 2 deelen.
N.B. Aan het eerste deel ontbreken op eenige plaatsen bladen.
Door de goede zorgen van den heer De Kruyter, wien ik deze
opgave verschuldigd benzijn deze deelendie in verwaarloosden toe
stand verkeerenthans in portefeuilles opgeborgen. Bovendien bevat het
kerkelijk archief van Rilland nog eenige losse stukken, meerendeels
betrekking hebbende op goederen van de diaconieën van Lillo en Lief
kenshoek en van het weeshuis te Lillo. Uit deze thans eveneens in eene
portefeuille vereenigde stukken teeken ik aaneen minuut-request van
den kerkeraad te Lillo aan Gecommitteerde raden van Zeeland om terug
te komen op het vroeger toegestaan verzoek om des Zondags te Lillo
schepen te klaren en te depescheren, mits daarvoor eene recognitie aan
de diaconie betaald werdeen extract uit de resolutiën van Gedelegeerde
rechters d.d. 1763, waarbij vergund wordt te Oud-Lillo, te Lillo en te
Liefkenshoek bij verkoop van huizen ten voordeele der armen een hal ven
stuiver te ponde te heffenen een inventaris van de goederen der diaconie
van Lillo, oorspronkelijk berustende in het weeshuis aldaar, later in het
oude weeshuis te Middelburg, d.d. 1784 Maart 30.
93
Behalve deze stukken heeft de kerk oorspronkelijk ook de doop- en
trouwboeken van Lillo en Liefkenshoek onder haar beheer gehad, die
echter in den Napoleontischen tijd naar het gemeentehuis zijn overgebracht
en daar nog altijd berusten. Yan Lillo zijn aanwezigeen doopboek,
beginnende met 1701, en een ander, loopende van 1734 tot 1785, en
een trouwboek over de jaren 17321785. Uit het kerkelijk archief van
Liefkenshoek zijn afkomstig twee doopboeken, het eene over 1622 - 17C6
het andere over 17141785, en twee trouwboeken over 16361711 en
1715—1783.
Ziedaar alles, wat ik omtrent de archieven der garnizoenskerken in
de Zuidelijke Nederlanden heb kunnen vinden. Mijne inlichtingen zijn
zeer onvolledigmaar zij wijzen in elk geval dengenedie iets in een
dier archieven heeft op te sporenden wegwaar hij zoeken moet.
R. Fruin.
Verschil in tijd tusschen de uitvaardiging eener oorkonde
en de daarin vermelde handeling.
Eene oorkonde dient om eene rechtshandeling vast te leggen. Maar
bekend is 'tfeit, dat zij niet steeds werd uitgevaardigd op denzelfden
dag, waarop die rechtshandeling plaats vond. Zoo werd door sommigen
onderscheiden tusschen de formules „actum" en „datum", waarvan de
eerste zou aanduiden den tijd en de plaats, wanneer en waar de rechts
handeling werd voltrokken, en „datum" zou aangeven tijd en plaats van
de uitvaardiging der oorkonde.
In ons land ontmoet men, naar ik meen, dit verschil niet dikwijls.
Het kan dus zijn, dat over 't algemeen de oorkonde werd opgemaakt op
den dag, dat de rechtshandeling plaats had; maar het is ook mogelijk,
dat men de aanwijzing van 't verschil overbodig achtte. Toch blijkt ons
somwijlen van dit verschil. Het schijnt mij daarom niet ongeschikt enkele
voorbeelden daarvan mede te deelen 2).
De hierachter als I en II medegedeelde acten betreffen eene zelfde
zaak: I is de overeenkomst van verkoop, II die van levering. Volgens I
zou de koopsom in 2 termijnen worden betaald, en na de afdoening der
geheele som de overdracht volgen en een bezegelde stokleggingsbrief
worden uitgereikt. Blijkens de ondergeschreven kwijting is de laatste
Vobsterman van Oijen. De oude kerkregisters in ons land
blz. 110 en 111.
2) De acten hierachter volgende zijn ontleend aan 't archief der Hóllandsche
compagnie van de Dieverder en Legler Smildervenen, berustende in 's rijks archief
depót in Drente.
