38
papieren vodjes, aan touwen geregen, met zeer klein, onduidelijk schrift.
Zeer uitvoerig daarentegen zijn weer de indices op eene groote
collectie documenten, die in de 18e eeuw uit Portugeesch-Indië naar het
moederland zijn overgezonden (Documentos remettidos da
India). De twee deelen indices, samen 1742 fol. bladzijden, be
schrijven in chronologische volgorde deel na deel den inhoud der 62
deelen, waaruit de collectie bestaat, een zeer nauwgezette en zorgvuldige
arbeid, een lof, die trouwens ook aan de inventarisatie van het Corpo
Chronologico en der Gavetas Antigas toekomt. Een paar kleine indices
ga ik met stilzwijgen voorbijalleen zij nog vermeld, dat ik, na
herhaaldelijk mijne bevreemding te hebben uitgesproken over de geheele
ontstentenis van diplomatieke documenten, ten slotte toch ook nog een
dun bundeltje fiches heb mogen zien, die de titels aangeven van een
aantal registers, in 1872 door het Ministerie van Buitenlandsche Zaken
aan het archief toegezonden, welke correspondentie van eenige Portu-
geesche gezanten uit de 18e eeuw behelzen.
Het Archivo da Torre do Tombo is voor het publiek geopend van
11 tot 4 uur. De oude kloostergangen geven iets sombers aan het gebouw,
waar het licht niet goed in doordringt; ook de werkkamer is wel wat
donker op regenachtige dagen. Voor de bezoekers zijn flinke schrijftafels
aanwezigslechts enkele waren tijdens mijn bezoek bezet. Evenals in de
archieven van Spanje mocht ik mij ook hier verheugen in eene vriendelijke
ontvangst en groote voorkomendheid der ambtenaren.
Het wordt tijd, dat ik aan mijne mededeelingen een einde maak, die
voor de belangstelling der lezers van het Archievenblad wellicht reeds te
lang zijn geworden. Daarom zij nog slechts met een enkel woord aange
stipt, dat eene poging om in het archief van het ministerie van Buiten
landsche Zaken door te dringen niet is gelukt, en dat de oude archieven
van marine en koloniën zich niet bevinden waar men ze zoeken zou, in
de Torre do Tombo, doch in de Bibliotheca Nacional. Ongelukkig is
echter met de ordening dezer verzamelingen nauwelijks een aanvang ge
maakt; eerst sedert 1902 vormen zij eene afzonderlijke sectie en zijn
ambtenaren benoemd voor haar beheer en inventarisatie.
Th. BUSSEMAKER.
De voorgenomen reorganisatie van het archiefwezen
in Frankrijk.
In de laatstverschenen aflevering derBibliothèque de l'école
des chartes (deel LXV blz. 297 vlg.) vindt men den tekst van
een wetsontwerp, ingediend bij de Fransche kamer van afgevaardigden,
39
waarvan het doel de reorganisatie der Fransche archieven is. Den stoot
tot deze beweging gaf de oprichting van het comité de defense scientifique,
dat ten doel had er tegen te waken, dat niet onbevoegden maar alleen
deskundigen werden aangesteld o a. bij de archieven van den staat, de
departementen en de gemeenten (zie Archievenblad XII blz. 64).
Dit denkbeeld vond weerklank bij de commissie uit de Kamer, belast met
het onderzoek der begrooting voor 1904. Reeds bij de behandeling der
afdeeling Schoone kunsten vestigde de rapporteur Massé er de aandacht
op; maar vooral hetgeen de rapporteur der afdeeling Instruction publique
Simyan, meer in het bijzonder over de archiefregeling heeft gezegd, ver
dient onze opmerkzaamheid. Vooreerst drong hij aan op wijziging van
de inrichting der Ecole des chartes in dien zin, dat de school alleen toe
gankelijk zou worden gesteld voor hen, die voornemens zijn bibliothecaris
of archivaris te wordenhij wilde dus meer dan tot dusverre de Ecole des
chartes tot eene vakschool maken. Daaraan zou zich eene reorganisatie van
het arcliiefpersoneel' moeten verbinden, steunende op de beginselen, die door
den rapporteur aldus worden weergegeven: „Voici les principes, selon
nous, qui pourraient présider a cette réforme et inspirer le gouvernement
républicainouvriers d'archives et de bibliothèques, les archivistes et les
bibliothécaires doivent connaitre leur métier, ce qui exclut les incompétents
ils doivent vivre de l'exercice de leur métier, ce qui exclut les emplois
non rétribuésils doivent être payés en raison directe de leur travail, ce
qui exige 1' application combinée de 1' avancement a 1' ancienneté et de
1' avancement au choix, de 1' avancement sur place et de 1' avancement
par voie de mutationenfin, de même que les ouvriers de 1' industrie ne
tolóreraient jamais d' être placés sous 1' autorité d' un contremaitre inca
pable de prendre sa place a 1' établi et d' y manier 1' outillage du métier,
de même archivistes et bibliothécaires ne doivent jamais être subordonnés
qu'a des chefs qui soient au moins leurs égaux."
Hierop volgde in Februari 1904 de indiening van een wetsontwerp
op de reorganisatie der archieven door de députés: Deville, Barthou,
Clismentel, Crüppi, Jaurès, Millerand en Simyan. In de memorie
van toelichting, die het wetsontwerp vergezelt, wordt hoofdzakelijk op de
volgende misstanden gewezen: 1. de zorg der regeering strekt zich uit
sluitend uit tot de rijks- en de departementale archieven 2. ten onrechte
De toestanden in deze zijn in Frankrijk al niet anders dan bij ons. Men
leze slechts wat de memorie van toelichting zegt„Quand les bureaux commencent
a s'eneombrer, on fait porter aux archives la portion la plus aucienne des dossiers
et des registresoü se trouve le local affecté a eet usage, le gargon de bureau est
souvent seul a le savoir; c'est un sous-sol, une chambre sous les toits, une cuisine
abandonnéeles documents y sont déposés a la première place vide, sans ordre,
comme sans etiquettesbientot ils disparaissent sous une couche de poussière qui
n' empêche pas la vermine de vivre a leurs dépens on s' imagine aisément ce que
