28
te zoeken te Valladolid en dagelijks per rijtuig den tocht heen en
terug telkens een uur te doen; een vermoeiende, tijdroovende en kost
bare wijze om het archief te raadplegen.
Toen Gachard in 1843 voor het eerst de archieven van Simancas
bezocht, had hij te kampen met nog gansch ander bezwaarer heerschte
toenmaals nog een systeem van geheimhouding en van wantrouwen tegen
den wetenschappelijken onderzoeker, dat hem aanvankelijk ten ernstigste
in zijn arbeid belemmerde. Gelukkig werd hiermee in het volgend jaar
gebroken, zoodat Gachard bij zijne latere nasporingen reeds veel gemak
kelijker en sneller werken konen tegenwoordig is het onderzoek der
registers en documenten er even vrij als overal elders, terwijl de ambte
naren, en allereerst de heusche chef van het archief, don Julian Paz,
met de meeste hulpvaardigheid zich ten dienste stellen van het publiek.
Die hulpvaardigheid, hoe groot ook, kan echter niet verhelpen, dat
iemand, die te Simancas komt met het doel om in korten tijd een algemeen
overzicht te verkrijgen van de documenten, belangrijk voor de geschiedenis
van een bepaald lan.f, zich teleurgesteld moet gevoelen, want zij vermag
den toestand der inventarissen niet te veranderen, en die toestand is voor
zulk een doel niet gunstig. Natuurlijk kan ik slechts spreken van de
registers, die ik onder de oogen gehad heb, en deze betreffen voornamelijk
de Papeles de Estado, een der meest belangrijke afdeelingen
van het archief. Deze registersdezelfdewaarover Gachard uitvoerige
mededeelingen heeft gedaan in de Notice Historique et
Descriptive des Archives Royales de Simancas,
die voorafgaat aan deel I van de Correspondance de Philippe
II sur les affaires des Pays-Bas, dateeren van de jaren
18191826 en zijn van de hand der gebroeders Tomas en Manuel
Gonzalez. Na het aftrekken der Fransche bezetting en den terugkeer
van eenige orde in Spanje deed zich de noodzakelijkheid om het mishan
delde archief van Simancas voor verder verderf te bewaren levendig
gevoelenen aan Tomas Gonzalez werd de opdracht verstrekt de aan
gerichte schade en verwarring zooveel mogelijk te herstellen. Deze heeft
toen ook zijne zorgen gewijd aan het ordenen en inventariseeren der
Papeles de Estado, doch blijkbaar is zijne bedoeling geweest, dat dit
werk slechts een voorloopig karakter zou dragen, en dat het gevolgd moest
worden door het vervaardigen van meer uitvoerige inventarissen voor
verschillende onderdeelen.
Of per fiets. Dit was oorspronkelijk mijn plan, en ik had ook reeds in
lichtingen verkregen, dat te Valladolid fietsen te huren waren. Wegens minder
goeden gezondheidstoestand zag ik er echter van af en was achteraf blij. Bij eenige
droogte is de weg met een dikke stoflaag bedekt, die bij regen in een modderpoel
verandert.
29
Op het tijdstip dat hij zijn arbeid begon, waren de Papeles de Estado
der 18e eeuw nog niet te Simancas, zoodat zijne inventarisatie niet verder
gaat dan het eind der 17e eeuw. Hij heeft de documenten in vier serieën
gesplitst; naar het schijnt, berust die splitsing louter en alleen op de
verschillende tijden, waarin de papieren ten archieve gekomen zijn. Daar hij
een andere groep papieren, die van het Pratronato real, in denzelfden inven
taris opgenomen heeft als eerste serie, zijn de eigenlijke Papeles de Estado
gescheiden als 2e, 3e, 4e en 5e serie, echter met doorloopende nummering.
De 2e serie (1854 liassen) bevat correspondentie over de jaren
1285 1624, verdeeld naar de landen eD in chronologische volgorde en
daarenboven onderscheiden in stukken over staatszaken en stukken, belangen
van particulieren betreffende (negocios de partes).
De 3e serie (168 liassen) is gevormd door documenten uitsluitend
over de Italiaansche landen, die zich uitstrekken over de jaren 1356
1633. De 4e serie draagt tot opschrift: Secretarfa de Estado
del Norte y deEspana (971 liassen) en bestaat uit documenten
betreffende de Nederlanden (noordelijke zoowel als zuidelijke), Duitschland,
Engeland, Denemarken, Portugal en Spanje over de jaren 15791678.
De 5e serie eindelijk voert tot titelSecretarfa de Estado
de Italia, del Norte y de Espana (1199 liassen); natuur
lijk komeD, zooals de titel aangeeft, in deze afdeeling behalve over de
landen der 4e serie stukken voor over de Italiaansche landen, terwijl
onder de staten van het Noorden ook Zweden verschijnt en bovendien
Flandes en Holanda hier gescheiden zijn.
De inventaris nu is onaangenaam lakoniek. Afgezien van de onder
scheiding der negocios de partes, bepaalt hij zich bij de 2e serie voor
elk land tot de vermelding van het nummer der lias en van de jaren,
waarover de stukken dezer lias loopen, zonder verder de minste mede-
deeling over den inhoud te doen, b.v.:
F 1 a n des.
Correspondencia de Flandes.
Legajo no. 496 Anos 15061539, 1540
Otro legajo no 497 1540
no. 498 1540
en op deze wijze gaat dat zoort tot lias no. 634 over het jaar 1620.
In de 4e serie bestaat eene kleine onderverdeeling der documenten,
maar in elk dier onderdeelen moet men zich weer met de bovenvermelde
uiterst spaarzame aanduidingen vergenoegen. Men krijgt dus:
Secretarfa de Estado del Norte y de Espana.
Flandes y Holanda.
a. Consultas originales de officio (liassen 2023
2137. Jaren 1600-1678).
