82
83
toch van gevoelen, dat er eene bepaling bij behoorde te worden ingelaseht, dat de
gemeenten, zooveel immer mogelijk, te dezen opzichte in het onverkort bezit blijven
van hare rechten, alsook dat er werd bepaald, dat de kerkelijke archivaris zou
hebben te handelen (zooveel noodig) in overleg met het Classicaal Bestuur. Alsook,
dat er onderscheid moest worden gemaakt, te dezen aanzien, tusschen belang-
r ij k"e en minder belangrijke documentenetc.
Andere leden waren van gevoelen, dat het verkieselijker ware om, in zake de
archieveneen vernieuwde aanschrijving te richten aan de kerke
raden; alsookvoor zooveel mogelijker bij de persoonlijke kerkvisi
tatie meerder tijd aan te besteden; alsook misschien, voor zooveel noodig, de
bevoegdheid van het Classicaal Bestuur, ten opzichte van dusdanige
archieven in het ressort, eenigszins verder uit te breiden.
Bij hoofdelijke stemming over het voorgestelde Reglement in zijn geheel,
wordt, aan het eind, met 34 tegen 18 stemmen besloten in ongunstigen zin te
adviseeren.
De Classicale Vergadering van Zutpiien verklaarde zich eenparig voor de
aanneming van het Reglement, onder beding, dat in art. 4 al. 1 voor „worden
bewaard" gelezen worde„kunnen worden bewaard ten einde onaangenaamheden
te voorkomen en dat aan het slot van deze alinea ingevoegd worde „met dien
verstande, dat dezen te allen tijde vrijen toegang tot en een vrij gebruik hebben
van dat gedeelte van het archief, hetwelk hun eigendom is."
De Classicale Vergadering van Tiel bracht 23 stemmen voor en 15 tegen dit
Reglement uit. Achtte men eenerzijds den toestand der archieven niet zoo bedroevend,
dat de benoeming van een archivaris en de oprichting van depóts zou noodig zijn,
welk een en ander groote onkosten met zich zal medebrengen, anderzijds juichte
men het voornemen der Synode toe, om deze belangrijke zaak te regelen en te
hehartigen. In elk geval bad men het dienstig geacht, indien de Synode tevens
had aangegeven uit welke Fondsen zij dacht te putten, om de uit het voorgestelde
Reglement voortvloeiende kosten te kwijten en ware een bepaling gewenscht, die
aan de kerkeraden enz, het recht gaf ten allen tijde zijne in bewaring gegeven
stukken enz. in te zien en te raadplegen.
In de Classicale Vergadering van Bommel vond het Reglement afkeuring, maar
aangezien het niet te ontkeunen valt, dat hier en daar stukken van groote histo
rische waarde worden gevonden, besloot men eenparig aan de Synode te kennen te
gevendat de Vergadering voornoemd met het onderhavige Reglement niet kon
medegaan „omdat de uitvoering daarvan in strijd is met het eigendomsrecht der
gemeenten''; maar van oordeel was „dat het zeer gewenscht is, dat een man benoemd
worde, die als archivaris der Kerk optreedt, aan wien wordt opgedragen de archieven
te onderzoeken met goedkeuring der betrokken Colleges."
De Classicale Vergadering van Harderwijk verzoekt de Synode alvorens advies
uit te brengen, eerst opgave te doen van de vermoedelijke kosten, die de invoering
van dit Reglement met zich zal brengen en het alsdan andermaal aan het oordeel
der Kerk te onderwerpen.
Zuid-Holland. In de Classicale Vergadering van 's Gravenhage werd de bedoe
ling van het Reglement algemeen toegejuicht. Alleen, men wenscht een Artikel,
dat den kerkeradenwier archief in een depót is opgenomenhet recht waarborgt
om dit ten allen tijde in te zien en dus b.v. in Art. 6 te bepalen, dat de kerke
raden de stukken kunnen raadplegen onder toezicht enwie geen bepaalde aanspraken
hebben, met toestemming van den archivaris. Voorts verzoekt men deze bepaling
op te nemen Bij verschil van meening tusschen den archivaris en een kerkelijk
Bestuur, waarvan het archief voor het depót wordt opgeëischt, doet het in rang
opvolgend Bestuur uitspraak. Mede werd verlangd, dat uitdrukkelijk zou worden
bepaald: de archieven blijven eigendom van de Besturen; dat ter betere redactie
Art. 5 worde gelezen: V au de stukken in de depóts aanwezig wordt successievelijk
een wetenschappelijke inventaris opgemaakt en gedrukt" en dat meer nauwkeurig
zou worden aangewezenhoe in de kosten zal worden voorzien.
De Classicale Vergadering van Rotterdam sprak hare waardeering uit, dat de
Synode deze zaak ter hand heeft genomeDmaar wenschte in het Reglement
opgenomen een bepaling, het recht des kerkeraads om ten allen tijde tot zijn
archief vrijen toegang te hebben betreffende alsmede dat niemaDd een kerkeraads-
archief zonder toestemming van dien kerkeraad mag raadplegen en een dergelijke
bepaling ten aanzien der archieven van het Classicaal Bestuur en van het Provin
ciaal Kerkbestuur. Ook wenschte zij bepaald, dat zoowel kerkeraad als Classicaal
Bestuur zijn in bewaring gegeven archief ten allen tijde kan terug bekomen.
Evenwel werd gevraagd, of dit Reglement wel bepaald noodig was bij het streven,
bij de persoonlijke kerkvisitatie in de classis gebleken, om de archieven goed te
bewaren. Men oordeelde, dat een kerkelijke archivaris als een heilzame prikkel kan
dienen, om op dien weg voort te gaan. Afgekeurd werd, dat archieven in kisten
bewaard worden, die soms niet goed sluiten en, met geweld gesloten wordende, de
archiefstukken beschadigen kunnen. Ook werd de opvatting uitgesproken, dat het
geven in depót gelijk staat met afstaan in bruikleen en men voldoende
gewaarborgd is voor terugbekomen van het archief indien men dit bij het in
depót geven slechts opgeeft. Men vond echter deze gedachte niet in het Reglement
terug. Nog werd opgemerkt, dat al is bepaald, dat de archivaris lid der Neder-
landsche Hervormde Kerk moet zijn, deze eisch zich niet heeft uitgestrekt tot zijne
ondergeschikte beambten. In overweging wordt gegeven hieraan te denken. Ook
vond men in het Reglement eene leemte, dewijl men meende dat indien volgens
Art. 7 niet voldoende voorzien wordt in de zorg voor het archief, de archivaris
betrekkelijk machteloos zal staan. Een der leden wil in Art. 4 lezen „kunnen
worden bewaard" vour „worden bewaard". Algemeen achtte men het Reglement
zeer onvolledig en sprak men den wensch uit, dat de Algemeene Synode het
volgend jaar een nieuw indiene, waarin gelet wordt op 1°. het recht der kerke
raden, 2o. gevaar van verwaarloozing, 3°. mogelijke processen en 4°. studie-belang.
Een groot archiefgebouw werd voor studie goed geacht en men billijkte, dat de
kerkeraad onder controle van den archivaris gesteld worde en deze niet tegenover
den kerkeraad den aftocht behoeft te blazenwant men kan de woorden „zorg
dragen" in Art. 4 verklaren in den zin van „moet zorg dragen". De Classicale
Vergadering acht de zaak nog niet rijp voor behandeling en wil voor het oogen-
blik dus verzoeken, dat de kerkeraden door de Algemeene Synode worden aange
spoord om op den ingeslagen weg van verbetering voort te gaan.
Ook dient overwogenwat men onder een archief verstaatwant van verschil
lende stukken is in een kerkeraadsarchief een exemplaar voorhanden zal men in
het depót al die overeenkomende Synadale voorstellen enz. van 30 a 40 gemeenten
bewaren
De Classicale Vergadering vereenigt zich met het voorstel, bij haar ingediend,
om aan de Algemeene Synode te verzoeken een concept-Reglement in te dienen
