28
verschillende archieven heb ik kleine vouwbare planken gezien, die aan
den voorkant van de kast bevestigd waren. In dit geval moest men toch
de gang ten einde gaan om een archiefregister te kunnen neerleggen en
doorzoeken; dit was daarentegen niet noodig in het kreitsarchief te Mun-
chen, waar op een eenvoudige wijze de noodige bladen verschaft werden
namelijk door dicht onder de derde plank van de dubbele kasten een
paar steunsels aan te brengenwaarop eene verplaatsbare plaat rustte.
Voorts moeten de archieven, wat de verbindingswegen aangaat, zoo
ingericht zijndat ook groote hoeveelheden archiefstukken gemakkelijk
over te brengen zijner moeten geen al te smalle gangen of trappen
met hinderlijke hoeken zijn. Heeft men verplaatsbare tafels, dan moeten
deze ruimte hebben om in de gangen op rolwagens of andere transport
middelen overal door te kunnen worden gelateneen regel die niet altijd
wordt opgevolgd. Lichte rolwagens zijn tegenwoordig in archieven veel
in gebruik. l) Voor transporten in verticale richting worden in moderne
archieven liften van verschillende constructie gebruiktin het kreitsarchief
te Munchen is een bijzonder gemakkelijk loopende dubbele lift. Het
stadsarchief te Leiden heeft aan den buitenkant bij de nok van het dak
een bok, die aan een gewoon hijschtoestel van een pakhuis doet denken.
In het departementsarebief te ïtijsel, in 1840 gebouwd, wordt een
dergelijk hijschtoestel gevondengeplaatst in de bovenste verdieping voor
de vensters in den vloer. In de nieuwe depóts te Weimar zijn voor
hetzelfde doel sommige vloerplaten los gelaten. Bij het binnenbrengen in
een archief van kleinere of grootere hoeveelheden stukken is het van
veel belang, dat op een dergelijke wijze ook groote kasten dadelijk naar
de bewaarvertrekken kunnen worden gebracht. Op dezelfde wijze kan
men met voordeel gebruik maken van de reserve-uitgangen der bene
denste verdiepingen. Op iedere verdieping moet een vrije ruimte zonder
kasten worden gevonden, waar een ordening van grooten omvang kan
plaats hebben. Ook van de expeditielokalen en bewaarvertrekken uit
moet men zonder onnoodige omwegen direct in de verschillende vertrekken
kunnen komen.
Een inrichting van de leeszaalals in de hoofdarchieven te Parijs
Berlijn, Helsingfors, Brussel enz. gevonden wordt, komt mij het beste
voor. Daar zijn op verhevenheden aan elk eind van de zaal midden
tegenover elkander twee lessenaars geplaatst voor de expediëerende en
toezicht houdende ambtenaren. Een van hen heeft den dienst; deze
reikt voor verdere bezorging aan den anderen ambtenaar alle aanvragen
over, geeft de registers aan de bezoekers, houdt het dagboek bij enz.;
29
de andere helpt bij het toezicht houden. Op deze wijze zijn slechts twee
ambtenaren of, wanneer men wilslechts één verplicht om in de lees
zaal te blijven; maar deze kunnen toch in ieder geval van hun verhoogde zit
plaats het toezicht houden op hetgeen gebeurtbeter dan in een archief waar
een dergelijke inrichting niet bestaat. Registers, die ook een volgenden
dag gebruikt moeten worden, worden insgelijks aan den ambtenaar, die
den dienst heeft, gegeven, en deze houdt dus ook daarover controle. Te
Berlijn is er voor zulke registers een kast met afzonderlijke vakken
voor iederen bezoeker, waarin de stukken bewaard kunnen worden.
Yoor de bezoekers heeft men öf kleine tafels voor ieder persoon afzonderlijk
of gemeenschappelijke tafels voor meerderen naar gelang van ruimte of licht.
Op verschillende plaatsen heeft men verschillende inrichtingen voor het
plaatsen van inktkokersals holten in de tafelsinktstanders enz.
In het Nationale archief te Parijs zijn voor het neerleggen der archivalia
tijdens het gebruik verschillende cassettes met hellend bovenvlak van
ongeveer hetzelfde type als de gewone schrijfcassettes beschikbaar gesteld.
De wijze van bewaring is gewoonlijk verschillend voor oorkonden
en akten. Eerstgenoemden worden dikwijls in afzonderlijke kartonnen
doozen bewaardherinnerende aan die van het Zweedsche rijksarchief,
ofschoon zeker niet altijdzooals daarieder in een afzonderlijk omhulsel.
Thans begint men op verschillende plaatsen ook eene andere wijze
van bewaring in toepassing te brengenmen legt iedere oorkonde in
een afzonderlijk omhulsel van karton of stijf papier. Men zet deze
daarna op den kant in afzonderlijke oorkondendoozen of in vakken in de
kastendie voor de oorkonden zijn afgeschoten. Daardoor heeft men
het voordeel, dat iedere oorkonde op zich zelf er uit kan worden genomen,
zonder dat de anderen behoeven aangeraakt te worden en dat de zegels
niet worden blootgesteld aan druk van boven. Waar men bijzonder
bevreesd is voor vochthebben de omhulsels open zijden als bij een couvert
waarvan de zijkanten zijn afgeknipt, zoodat de lucht er vrij omheen
kan komen. Om dezelfde reden worden de oorkondendoozen voorzien
van luchtgaten, soms met gaasdoek tot bescherming tegen insecten, of
de deuren voor de doozen of oorkondenvakken hebben een ijzeren traliewerk.
Tot vergemakkelijking bij het uitnemen zijn de omhulsels geteekend met
de nummers en data van de oorkonden en de vakafdeelingen gemerkt met
de teekens van de daarin geplaatste oorkonden. Bij beschadigde oorkonden
worden verschillende wijzen van bewaring toegepast. In Fransche archieven,
waar de akten dikwijls zijn ingebonden, worden in dat geval dikke kartonnen
bladen tusschen de verschillende stukken gelegd. Soms zijn er verschillende
maatregelen genomen om het redden van de oorkonden bij brand gemakke
lijker te maken. Op verschillende plaatsen wordt een methode toegepast,
die doet denken aan die, welke bij het Zweedsche rijksarchief in gebruik
In het kreitsarchief te Munchen zijn zij voorzien van kanten, die opgezet
kunnen worden, zoodat het blad den vorm kan krijgen van een lade, waardoor het
transportvermogen van den wagen vermeerderd wordt.
