88
was de toestand niet anders. Tmmers waar afzonderlijke colleges fungeer
den voor de rechtspraak en voor de politiebehoorde het trouwen tot de
taak van het eerstgenoemde lichaam Er is dus alle reden om die
registers te vereenigen met de rest van het rechterlijk archief, waartoe
zij van ouds hebben behoord.
R. FRUIN.
De derde Archivtag te Dusseldorp.
Niet om de tentoonstelling waren wij naar Dusseldorp getogen, maar
om een helder beeld te krijgen van den Deutschen Archivtag, zijn doel
en zijne inrichting. En gelukkig! Want de tentoonstelling bleek (met
uitzondering van eene buitengewoon rijke verzameling van oud-christelijke
kunst) eene der gewone en bekende kermissen met kijkspellen, panorama's,
muziek, café's, kameelentingeltangels, vuurwerk, Zillerthaler, Nubiërs
enz. enz. Maar van den Archivtag heb ik een zéér goeden indruk
gekregen: een goeden indruk in dubbelen zin, duidelijk en gunstig. Mag
ik u een en ander daarvan vertellen
De Archivtag is onafscheidelijk van het Gesammtverein der Deut-
schen Geschichts-und Alterthumsvereine. Bij ons is dit verband weinig
bekend. Toch telt het reeds meer dan 50 jaren. Het omvat een zeer
groot aantal zoowel groote als kleine vereenigingendie zich met meer
of minder geluk wijden aan de beoefening van geschiedenis en oudheid
kunde, vereenigingen, natuurlijk grootendeels bestaande uit dilettanten
en meestal geleid door de plaatselijke archivarissendie daarin den voor-
zitterstoel of het secretariaat bekleeden. Naar het schijnt, leidt deze
verhouding tot goede resultatenimmers het Gesammtverein kan zich
beroemen den stoot gegeven te hebben voor de stichting van het
beroemde Germanische Museum te Neurenberg; het heeft het Museum voor
Romeinsche oudheden te Mainz in het leven geroepen en nu ook laatstelijk
het aanzijn geschonken aan den Deutschen Archivtag. Toch waren niet
allen tevreden: men meende, dat er inniger samenwerking althans
tusschen de beste krachten kon en moest zijndat gezamenlijk gearbeid
moest worden volgens een vast plan, en ook dat de qualiteit der geleverde pro
ducten serieuser kon zijn. Deze overwegingen hebben aan Lamprecht en
Zie Verslagen omtrent 's rijks oude archieven XVIL blz. 88 vlg. De
bijzondere colleges van commissarissen tot de huwelijkszaken die in enkele
Hollandsche steden (b.v. te Amsterdam) voorkwamen, hadden niet het sluiten van
huwelijken tot taak; tot hun werkkring behoorden geschillen over het aangaan van
huwelijken enz., ook hielden zij aanteekening van de huwelijksafkondigingen,
onverschillig of het huwelijk later in de kerk of op het stadhuis gesloten werd
(Teg. Staat van Holland II blz. 175).
80
eenige anderen voor eenige jaren aanleiding gegeven tot het stichten van
den Deutschen Historikertagwaar men de beroemde Duitsche historici
en de professoren vindt en waaraan verbonden is het Yerein Deutscher
Publicationsinstitutewaarbij zich de nieuw opgerichte officieele historische
commissien eu eenige der beste historische vereenigingen (o.a. de bekende
Gesellschaft für Rheinische Geschichtskunde) hebben aangeslotenzeer
voornaam dus, voornamer dan het eenvoudige Gesammtverein, waar (het
is niet te ontkennen) de dii maiores der geschiedbeoefening over het geheel
te zeldzaam waren. Maar zooals te verwachten was, hebben de cele-
briteiten minder neiging getoond om gezeggelijk en volgzaam te zijn
dan de leden van het oudere verband. Zoover mij bekend geworden is,
hebben de luisterrijke Historikertage dan ook nog weinig resultaten ge
leverd, eenigszins vergelijkbaar met het bereikte door de oudere zuster,
die bescheidener optreedt, maar die, naar het schijnt, zich thans be
ijvert, om de plannen, door de jongere geopperd maar niet uitgevoerd,
over te nemenniet onmogelijk zal zij zoodoende nog een en ander tot
stand brengenwat aan de machtiger vereeniging is mislukt.
De Archivtag staat onder bestuur van drie mannen. Voorzitter is de
voorzitter van het Gesammtverein, de bekende geheimraad Bailleu van
het Berlijnsche Staatsarchief; twee mannen zijn hem door den Archivtag zelf
toegevoegd: geheimraad Grotefend van het archief te Schwerin en pro
fessor Wiegand van het archief te Straatsburg. Als vierde lid treedt
tijdelijk op de archivaris van de plaats, waar de Archivtag vergadert;
ditmaal was het dus Dr. Ilgen, directeur van het archief te Dusseldorp,
die de vergadering leidde.
Reeds den avond voor de vergadering werd gelegenheid gegeven tot
voorloopige kennismaking in een lokaal van het hotel Heek, waar een
30tal archivarissen (waaronder twee officierendirecteurs van Kriegs-
archive) bijeenkwamen aan eene lange tafelbeladen met wijn en bier.
Tal van bekenden door schriftelijk verkeer begroetten ons daar; maar voor
ons vreemden was het samenzijn toch nog niet bijzonder genoegelijk, ook
door de ondragelijke hitte in het lage vertrek. Ik ben er dan ook niet
lang geblevenmaar ik heb er toch één zeer belangrijk bericht opgedaan.
Dr. Ilgen deelde mij geheel ongevraagd mede, dat hij volkomen bereid
was eventueel krachtig mede te werken tot afstand (natuurlijk liefst door
ruiling) van de talrijke stukken in het Dusseldorpsche depot, die in ons
Geldersche rijksarchief thuisbehoorden. Daarentegen klaagde mij een
Luxemburger archivaris, dat in eene partikuliere verzameling van ditzelfde
Geldersche depot honderden Luxemburgsche charters berustten, die alleen
voor dit land waarde schenen te hebben.
Om half negen reeds kwamen wij den volgenden dag samen in de
leeskamer van het Dusseldorpsche archief. De vergadering was natuurlijk
talrijker dan die van onze vereeniging gewoonlijk zijn, maar niet naar ver-
