32
archieven een ernstig belang is ook voor de Hervormde kerk zelve. Moge
die gewenschte tijd zich niet al te lang doen wachtenopdat de onher
stelbare verliezen, die thans jaarlijks geleden worden, niet al te groot
worden, opdat niet een later, meer belangstellend geslacht deze Synode
veroordeele, die, onmachtig om zelve iets te doen, de helpende hand
heeft afgewezendie haar geboden werdNiets is er te doen. De
regeering heeft, belangstellend en onbaatzuchtig, hare hulp aangeboden;
zij moet in de afwijzing daarvan berusten. En wijwij blijven bereid
te helpen waar onze hulp gevraagd wordt; maar wij dringen die hulp
niet op. Want niet wij hebben behoefte aan de archieven der Hervormde
kerk, maar die archieven hebben behoefte aan ons. Aan de Synode is
het thans door daden te toonen, dat zij zelve ook zonder onze mede
werking in staat is de haar toevertrouwde schatten te redden van den
dreigenden ondergang.
S. MULLER Fz.
Over het Zapon.
Rede, uitgesproken op de algemeene vergadering,
5 Juli 1902 te Groningen gehouden.
Toen voor eenige maanden het Bestuur van onze Yereeniging mijn
collega Bos en mij uitnoodigde, om in deze vergadering „mededeeling en
aantooning te doen omtrent ondervindingen opgedaan bij de behandeling
van oude documenten met het conserveeringsmiddel zapon"besloten
wij onafhankelijk van elkaar te werken en te onderzoeken en U in een
afzonderlijk rapport met het resultaat van onze werkzaamheden in kennis
te stellen. Tot mijn leedwezen echter werd collega Bos door een droevig
sterfgeval verhinderd verdere onderzoekingen te doen. De vergadering
zal daarom tot mijn spijt genoegen moeten nemen met mijn verslag. Ik
zeg tot mijn spijt, want twee menschen zien altijd meer dan een enkele,
en zien en observeeren is bij eene zaak van zoo groot gewicht als deze,
van geen ondergeschikt belang.
Zapon bestaat uit eene oplossing van nitro-cellulose en amylacetaat
met of zonder vermenging van kamfer. De uitvinder er van was Frederick
Crane in Short Hills. De naam zapon is een willekeurige, zonder
diepere beteekenis en diende tot het jaar 1898 alleen als wettig gede
poneerd handelsmerk.
In Duitschland werd zapon het eerst door de chemische fabriek van
Dr. J. Perl Co. te Berlijn N.W. Scharnhorststrasse 7, ingevoerd en
gefabriceerd. Deze firma heeft sedert 1899 een bijzonder preparaat ten
33
dienste van het archiefwezen in den handel gebracht, dat zij „Archiv-
zapon 863" noemt. De eer echter het inpregneeringsmiddel zapon in
dienst van het archiefwezen gesteld te hebbenkomt toe aan de heeren
Oberstabsarzt Dr. Schill en Oberregierungsrath Dr. Posse te Dresden.
De aandacht op dit conserveeringsmiddel in onze kringen werd voor het
eerst gevestigd door een opstel in het Archievenblad 1899/i900, door
wijlen Mr. Dozy.
De taak, ons door het Bestuur onzer Yereeniging opgelegd, beschouw
ik uit den aard der zaak als eene dubbele
1°. om proefondervindelijk aan te toonen, of het zapon al of niet
alle hoedanigheden bezit, die het worden toegeschreven door Dr. Posse
en Dr. Schill; 2)
2°. om mededeeling te doen over eigene ondervindingen, opgedaan
bij proeven met zapon, die, zoover mij bekend is, nog door geen andere
genomen zijn.
Volgens Dr. Schill 3) moet Archief-zapon aan de volgende eischen
voldoen
1 Zapon moet neutraal reageerend. w. z. het mag noch zuur
noch alkalisch reageeren.
2°. Het moet kleurloos zijn.
3°. Het moet voldoende geconcentreerd zijn, dus het moet van
eene behoorlijk sterke oplossing zijn.
4°. Het moet de voorwerpen met een stevig doorschijnend, niet
rimpelig wordend vliesje overtrekken en daarbij de voorwerpen niet doen
krimpen.
5°. Het moet poreuze voorwerpen geheel doortrekken.
6°. Het vliesje mag bij het verwarmen niet kleverig worden.
7°. Na verloop van tijd mag het niet troebel of ondoorschijnend
worden.
8°. Tegen temperatuursinvloeden moet het ongevoelig blijven.
>^9°. Na het verdampen van het oplossingsmiddel moet het hard zijn.
10°. Zapon mag den aard of het karakter van het gezaponneerde
voorwerp niet wezenlijk veranderenruweglanslooze oppervlakten
Posse, O., Handschriften-Konservierung nach den Verhandlungen der St.
Galler Internationalen Konferenz znr Evhaltung und Ausbesserung alter Hand
schriften von 1898, sowie der Dresdener Konferenz Deutscher Archivare von 1899,
Dresden 1899.
J) Schill, E., Anleitung zur Erhaltung und Ausbesserung von Handschriften
durch Zapon-Inpragnirung, Dresden 1899.
3) Anleitung, p. 5 vlg-
3
