112
meest polemische hoofden der Oranjepartij (Oranjepredikant). Zijn
houding bij de Rotterdamsche opstootjes van 1783; het gevaar door
hem geloopen te Utrecht; zijn strijd met van der Kemp. Zijn
kerkelijke twisten met le Sage ten Broek en de brieven van Hen
drik Brinxma. In 1788 hield hij nog een bekende biddagspredikatie.
Bijlagen: A. Geschriften van H., aan hem toegeschreven en op hem
betrekking hebbende boeken. B. Portretten van H. Prentenhem
betreffende. C. Extracten uit de acten van den kerkeraad van
Rotterdam. D. Onuitgegeven brieven. E. Geslacht Hofstede.Register.
S. Muller Fz. De Universiteitsgebouwen te Utrecht. Met afbeel
dingen. Utrecht, Firma J. de Kruijff, 1899. 8°. 56 blz.
Geschiedenis van het kapittelhuis van den Domdoor de
stad in 1634 voor de academie bestemd. De daarin aangebrachte
veranderingen. De kloostergang. Het koor van den Dom. Wijzi
gingen voor 1815. Het academiegebouw van 1836. De huizen aan
den Domtrans, Het nieuwe academiegebouw met zijn versieringen.
J. C. A. Hezenmans. 's Hertogenbosch van 1629 tot 1798. Histo
rische Studiën. Uitgave van het Provinciaal Genootschap van Kunsten
en Wetenschappen in Noord-Brabant. Nieuwe Reeks no. 8. 's Hertogen-
bosch 1899. 8°. 600, YII blz.
Na een korte inleiding over de geschiedenis van den Bosch vóór
de inneming door Frederik Hendrik behandelt de schrijver den
toestand, waarin den Bosch na 1629 kwam. Met Staats-Brabant
bleef de stad uitgesloten van allen invloed op de regeering des
lands; zware belastingen werden geheven: de Hervormde eeredienst,
dien een zeer kleine minderheid beleedwas de eenige in het open
baar geoorloofde; in de Regeering zaten slechts leden der Staats
kerk; zoo goed als alle ambten werden door Hervormden bezet.
Bovendien leed de stad tot 1648 zwaar onder de gevolgen van den
oorlog. Na den vrede van Munster hoopte men op een zachtere
behandeling der Katholieken en op opneming van Staats-Brabant in
de Unie, maar te vergeefs. De plakkaten werden telkens ver
scherpt, maar niet in den scherpsten vorm uitgevoerd: vele ambte
naren, zelfs de Hoofdschout van den Bosch, waren omkoopbaar.
In de 18de eeuw werd de toestand der Katholieken metterdaad dra
gelijker: het doordringen der nieuwe denkbeelden kwam hun ten
goede. Deze nieuwe denkbeelden, waarmede een Staatskerk onver-
eenigbaar was, zegevierden in 1795. Toen herkregen de Katholieken
hun vrijheid van eeredienst en werd Brabant als een lid van den
Staat opgenomen. Het boek eindigt met de aanneming der staats
regeling van 1798 en den staatsgreep van 12 Juni van dat jaar,
waardoor de toestand van Brabant werd geconsolideerd.
113
Derde jaarlijksch verslag van het Geschied-, Taal-, Land- en Volken
kundig Genootschap, gevestigd te Willemstad, Curagao. Amsterdam,
J. H. de Bussy, 1899. 8°. 166 blz.
Hierin de volgende bijdragen van geschiedkundigen aardA.
J e s u r u n. Een gedenkwaardig feit. (De afschaffing der slavernij
in de West-Indische koloniën in 1863. Bijzonderheden uit de ge
schiedenis der pogingen om daartoe te gerakenontleend aan het
rapport der staatscommissie van 1853.) J. H. J. Hamelberg.
Jan Erasmus Reining. (Bekend kaperkapitein in West-Indiëlevens
bijzonderheden ontleend aanZeer Aanmerkelyke Reysen Gedaan
door Jan Erasmus Reining. Meest in West-Indiën en ook in veel
andere deelen des wereldsetc. Samengesteld door D. van der Sterre.
Amsterdam 1691.) Dez., De slavenopstand op Curagao in 1795,
(Verschillende oorzakeno.a. de nabijheid der Franschen en de
nieuwe vrijheidsdenkbeeldenhet gerucht dat Holland bij Frankrijk
was ingelijfd. De opstand duurde van half Augustus tot half Sep
tember, werd door het omzichtig beleid van van Westerholt bedwon
gen en daarna gerechtelijk bloedig gestraft.)
B.
VARIA.
Opmerking verdient eene verrassende stelling, voorkomende achter de dis
sertatie over Leycester's tusschenbestuur, waarop de heer R. Broersma onlangs
bevorderd is tot doctor in de Nederlaudsche letteren. Voor historici is die
mdeeling der archief-inventarissen het verkieselijkst, die gegrond is op de inrichting
der besturen, waarvan het archief afkomstig is." De heer Broersma heeft een paar
jaren geheel zelfstandig in de Utreehtsche archieven gewerkt, en zijn getuigenis
heeft dus onbetwistbaar gezag.
Uit den Gemeenteraad van Dordrecht.
Uordrechtsche Courant, 31 Oct. 1899.)
Onderwerp
Jaarwedde van den Archivaris. (Raming 1000).
De heer R e n s wenscht, alle hulde brengende aan den functionaris, zijn
traktement niet langer ten laste der gemeente te brengen. Het is niet alleen
zijn salaris, dat de stad moet betalen, maar er worden nog meer kosten door
veroorzaakt.
De heer van Schaardenburg acht de gemeente gelukkig, dat zij zoo'n
ijverigen en bekwamen archivaris bezit. Het archief is te kostbaar om daar niet
de hand aan te houden en spreker kan zich dit voorstel niet denken, tenzij de
heer Rens het geheele archief wil weggeven.
