34
behoudens het recht van B. en W. bepaalde stukken of dossiers ter secretarie
te doen bewaren. De archivaris is bevoegd inzage van stukken te weigeren,
behoudens beroep van B. en W.toestemming van dezen is noodig tot
inzage van bescheiden dateerende na het jaar 1851.
Een ieder kan kosteloos afschriften of uittreksels maken uit de hem
voorgelegde stukken.
De wetgeving van 1800 op de oud-rechterlijke archieven.
Zelden of nooit is zeker aan eene Commissie zulk een omvangrijke taak
opgedragen als aan die, welke in de maand Augustus 1798 werd benoemd
tot organisatie der rechterlijke macht, ter uitvoering van artikel 303 der
nieuwe staatsregeling. De ingewikkelde, veelhoofdige rechtspraak, van
de vroege middeneeuwen her bestaandete vervangen door eene regeling
uit éen stuk voor de gansche republiek, in plaats van den chaos van
rechtsregelen éen algemeen geldend stelsel van rechtspleging te doen
treden, waarlijk er is vaak smadelijk gesproken over de mannen van het
laatst der 18e eeuw en hun opgeschroefde taal en gewichtig optreden
moge ons doen glimlachenmen zal niet ontkennen dat zij wat aandurfden
en de Staat sinds tijden her behoefte had aan hetgeen zij bestonden
te doen.
Hoe die Commissie hare taak vervuldekan in dit blad grootendeels
onbesproken blijven hier doet alleen ter zake de zorgdie zij droeg voor
de archieven der opgeheven rechterlijke collegiën en de wettelijke maat
regelen die van hare voorstellen daaromtrent het gevolg waren.
Die rapporten en dekreten zijn weinig bekend en in dit vakblad is
een bespreking daarvan zeker op hare plaats.
Den 18en April 1800 bracht de Burger Representant van Leyden
namens de Commissie aan de Eerste Kamer van het Vertegenwoordigend
Lichaam des Bataafschen Volks het navolgende rapport uit betrekkelijk
de voorzieningen, welke bij het uitééngaan der nog aanwezig zijnde
Gemeente-Besturen en Collegien van Civiele en Crimineele Justitie zou
den moeten worden gemaaktomtrent de Archiven en verdere papieren
welke tot dezelve behoorden.
Burgers Representanten
Verpligt, ter voldoening aan den moeilijken, maar belangrijken taak,
ons opgelegtom met de meest mogelijke naauwkeurigheid naar te gaan
welke voorzieningen door het Vertegenwoordigend Lichaam gemaakt zullen
moeten worden bij de invoering der Rechterlijke Macht, overëenkomstig
de Staatsregelinghebben wij niet uit het oog verlooren de zorg voor de
35
Papieren, welke thans berusten bij die Collegiën, die met rechtzaken
belast zijn. Voor zoo verre de Gerechtshoven betreft, hebben wij reeds
bij eene vorige gelegenheid Uwen aandagt bepaald, x) gelijk mede, wan
neer wij U, naar aanleiding van het advis van het Uitvoerend Bewind,
eenen Voordragt gedaan hebben, betreklijk de manier van afdoen der
zaakenwelke bij de thans nog exteerende Gerechtshoven onbeslist zijn.
Thans zullen wij spreeken van mindere Rechtbankenen gelijktijdig U de
noodige voorzieningen voorstellenbetreklijk de nog daar zijnde Gemeente
Besturenhoe zeer zulks niet eigenlijk behoord tot de werkzaamheden
welke Gij Uwe Commissie ter organisatie van de Rechterlijke Macht
hebt opgedragenhebben wij gemeend dat het U niet onaangenaam
zijn zoude, deeze zaak bij een besluit te kunnen afdoen, en zullen
wij U mitsdien voorstellen de onderscheidene gevallendie voorziening
vorderen, en de meest gepaste wijze om die daartestellen.
Die Collegiënwelke thans eenige Civiele of Crimineele Jurisdictie
hebben, zonder tevens met eenig gezag van Politie of Administratie
belast te zijnhebben tweeërlei soort van Papierende zoodanige, welke
alleen tot het administreeren van het recht behoorenen de zoodanige
welke strekken tot bewijzen van eigendom, als de Registers, in welke
de Transport, Hypotheek, Custingbrieven en diergelijke geboekt zijn;
de eerste zullen moeten overgaan aan de Burgerlijke Rechtbankende
tweede aan de Gemeente Besturen.
De Municipaliteiten zullen natuurljjk aan de Constitutioneele Gemeen
te Besturen overgeven die Papierenwelke tot hunne administrative
werkzaamheden behooren, dan verscheidene Municipaliteiten hebben tevens
eenig Rechterlijk gezag gehad; wij vertrouwen, dat bij dezelve steeds
de noodige zorg is gedragenom de Registersbehoorende tot de admi
nistratie der Justitie, apart te houden, en dan is het gemaklijkdat
die Archiven aan de Burgerlijke Rechtbankende andere aan de
Gemeente Besturen overgaan; maar voor zoo verre zulks hier of daar,
door eene laakbare onnauwkeurigheid mogt zijn verzuimdis het ons
na eene aandachtige overweging voorgekomen, dat het beter is, de
Papieren te laaten berusten bij de Gemeente Bestuurenliever dan bij de
Burgerlijke Rechtbanken en wel
1. omdat die stukken, welke het meest moeten worden opgezogt
tot de werkzaamheden der Gemeente Besturen behooren.
2. omdat zulks een grooter gerief aan de Ingezetenen toebrengt
die meer nabij zullen vinden de Stukkendie zij benodigd hebbendaar
de Burgerlijke Rechtbanken zich over een grooter deel van het Depar
tement uitstrekkendan de Gemeente Bestuuren.
Er zijn ook verscheidene Municipaliteiten, welke tevens belast zijn
Een andermaal te bespreken Dz.
