72
wenscht was. Daaraan werd toegevoegd een herdruk vanden
ouden stadbrief, de ampliatie daarvan en den „Ordinarius van
Zwolle." "Uitgave ook van het stadrecht van 1794 werd onnoodig
geoordeeld, èn omdat het van geheel anderen aard is dan de oude
stadboeken èn omdat er eene vrij algemeen voorkomende officiëele
uitgave van bestaat.
De stadbrief is uitgegeven naar eene kopie uit het begin der 14 'r'
eeuw in het stedelijk archief, met vermelding der varianten in
een later afschrift [ï/h. Privilegieboek)de ampliatie naar het ori-
gineele charter, ook in dat archief. Het oudste keurboek moet ge
schreven zijn tussclien 13241341; latere (14 de eeuwsche) aanvul
lingen en wijzigingen werden eraan toegevoegd, terwijl ook lijsten
van nieuwe burgers (13361403), financieele opgaven enz. in het
handschrift worden gevonden. Yele plaatseix zijn door radeering of
uitwassching minder duidelijk. In deze lacunes kan voorzien wor
den door een ander handschrift van voor 1353, dat den ouden tekst
bevat en bovendien eenige latere bepalingen. Het tweede stadboek,
ontstaan in 1398 of 1399 en evenals het eerste berustende in het ste
delijk archief, is ook in de minuut bewaard. Hierin vindt men eene
lijst van „scepenen en raet" (13841433), aanteekeningen omtrent
stadstinsen enz. Yoor de uitgave van het derde stadboek werden
de twee handsclu*iften, die het meest van elkander afweken, gebruikt,
doch ook een 8-tal andere (in eene noot omschreven) nagegaan. De
twee handschriften vertegenwoordigen de twee familiën, waarvan
niet uitgemaakt kon worden, welke de oudste redactie bevatte. Het
taalkundig oudste (d.d. 1558), berustende in het rijksarchief te
Zwolle, is aan den druk ten grondslag gelegd. Het andere (d.d.
1552), in de Provinciale Bibliotheek, bevat nog het landrecht van
Overijssel en het dijkrecht van Salland, beide met de reformatiën,
en het dijkrecht van Mastenbroek. Deze codificatie moet dateeren
van c. 15191524. In beide handschriften zijn „Nye averdrachten"
uit de 15:ie en 16de eeuwen aan het stadboek toegevoegd. De „Or
dinarius" is gedrukt naar een handschrift van c. 1500, berustende
in het stedelijk archief.
Yoor splitsing en aaneenvoeging der woorden is het gebruik
der handschriften gevolgd. Tafels geven de co r r es p o n de e re id e arti
kelen der stadboeken aan.
"Verslag v. d. handelingen der 79ste vergadering v. d. Yereen. tot
beoef. v. Overijss. regt en geschied, op 1 Juni 1897. Zwolle, de Erven
J. J. Tijl, 1897. 16 bladz. 8°.
73
v. Hasselt de „achtergerichten" in Twente (onzeker is hem
bij onderzoek de beteekenis gebleven, misschien is bedoeld het ge
bied van den richter buiten de stad)Hoefer de wapens dei
provincie, der Ridderschap en Steden en der kleine steden van
Overijssel (uitgangspuntde landdagspenningen). - Benthkm
de burcht van Enschede en zijne adellijke gerechtigheden (dit zal
gepubliceerd worden in de Yersl. en Meded.), en de grensverai.de-
ring eener marke. De beteekenis dei* oude verwensching „mak
bannink" werd niet opgehelderd. J-
Albert Waddington. La République des Provinces-I nies, lahrance
et les Pays-Bas Espagnols de 1630 a 1650. II. 16421650. Paris, Mas-
son. (Annales de l'Université de Lyon). 8°. X, 433 blz. 6 francs.
Met dit tweede deel is thans het voortreffelijk boek voltooid.
In 1642 was de alliantie van Frankrijk en de Republiek op het
punt zich op te lossen. De vredespartij, die in de Staten van Hol
land den boventoon voerde, werd steeds sterker en Erederik Hen
drik gaf liaar hoe langer hoe meer voet. Slechts aan de diploma
tieke bekwaamheid van d'Avaux en Servien gelukte liet door het
tractaat van 29 Februari en 1 Maart 1644 het verbond te hernieuwen.
Maar zoodra Philips IY begon eenigszins aannemelijke voorwaar
den te stellen, greep de Republiek toe. Natuurlijk kostte het nog
jarenlange onderhandelingen, eer de vrede werkelijk geteekend
was, maar niettegenstaande alle pogingen, door de I ransche ge
zanten te Munster aangewend, kwam het toch zoover. De zending
van Servien in 1647 naar den Haag en de dood van Frederik Hen
drik veranderde daaraan niets. Zoo werd den 30 Januari 1648 de
vrede gesloten. Maar daartegen poogde Willem II te reageeren
de gebeurtenissen van 1650 en wat daaraan voorafging zijn bekend
en hangen ten nauwste samen met de oorlogspolitiek van den stad
houder, wiens dood de politiek, die te Munster had gezegevieid,
weer aan het bewind bracht. Wat betreft de zaak van het befaamde
tractaat van 20 October 1650, komt Waddington tot hetzelfde
resultaat als indertijd prof. Fruin. Negentien origineele stuk
ken worden aan het slot afgedrukt. Een kaart der Nederlanden en
afdrukken van twee medailles met de portretten van Frederik Hen
drik en Willem II zijn toegevoegd.
E. Wrangel. Sveriges litterara förbindelser med Holland sardeles
under 1600-talet. Lund, Malmström. 4°. 214 blz.
Een merkwaardig boek, waarin de betrekkingen van Zweden
en Nederland vooral in de 17de eeuw zaakkundig worden beschre
ven. De handelsverbindingen gaven spoedig aanleiding tot een
