108
zicht te vergemakkelijken. En bovendien moet men de regestenlijsten
opvullen met tallooze verwijzingenwil men niet telkens in onnoodine
herhalingen vervallen.
Dit is in hoofdzaak hetgeen ons in het boekje van Lupi interesseert.
Hog enkele opmerkingen uit hetgeen hij ten beste geeft over de toegan
kelijkheid en het beheer der archieven en over de opleiding der archi-
vanssen.
Toegankelijkheid van het archief. Terwijl de regestenlijsten er naar
s reven moetenhet bezoeken der archieven overbodig te makenis het
oei van de publicatie van inventarissen juist, dat bezoek te doen toe
nemen Derhalve behoort het bezoek zooveel mogelijk vergemakkelijkt
a .T eD fbedenke mendat archieven geene bibliotheken zijn en
dat het ver hes van archiefstukken onherstelbaar is. Te Parijs geschiedt
het onderzoek kosteloosaan autoriteiten levert men ook kosteloos afschrif
tenaan anderen volgens tarief. Men heffe geen entree, althans voor-
oopig niet, zoolang ordening en inventarisatie nog gebrekkig zijn. De
bezoeker moet daarom nu veel onnoodige moeite doen, en men doe hem
dus met betalen voor een voordeeldat hij niet geniet. Voor het maken
van extracten („appunti") stelle men vast een tarief, niet volgens het
getal der gebruikte deelen of liassen, maar volgens den omvang der
geextraheerde stukken. Voor afschriften make men een tarief, dat ver
schilt volgens den tijd en de taal der gekopieerde stukken
Beheer der archieven. In Frankrijk bestaat sedert 1841 eene rijkscom
missie voor het behoud en de ordening der departementale en gemeente
lijke archievendie sedert 1850 ook de candidaten voor het archivariaat
examineert; zij is in 1854 en 1874 hervormd. Ook in Italië bestaat eene
dergelijke commissie van hooggeplaatste personen en geleerden. Het
beste is, den algemeenen rijksarchivaris te kiezen uit het personeel der
archivarissen. Er kunnen redenen bestaan om van dezen regel af te
wij,en; dan is het beste, iemand te kiezen, die niet alleen bekend is
met geschiedenis en letterkunde, maar ook met de regels voor het be
schrijven en regelen der archievenen die dit getoond heeft. Geschiedt
dit met, dan is het te hopen, dat hij zich bepale tot regner en niet
beproeve te gouverner; immers de archieven zijn volgens den Franschen
directeur-generaal der archieven eene zeer eigenaardige instelling sui
generis. Ten einde het gevaar van willekeurige handelingen te ver
te bepe^enb6Ste' algemeenen rijksarchivaris wat
Aan het Fransche rijksarchief zijn onder den directeur-generaal werk
zaam^ c ie s en 4 sous-chefs de sectionsgekozen uit de leden van
109
het Institutberoemde geleerdenof ook wel uit de archivarissen
verder 6 of 7 archivarissengekozen meestal uit de departementale archi
varissen die minstens drie jaren in functie zijnook wel uit de leerlingen
der Ecole des chartes of de volontairseindelijk verschillende bedienden
(geene klerken). Een inspecteur-generaal houdt toezicht op de archieven
der departementengemeenten en gasthuizen.
De heer Lupi houdt een warm pleidooi voor het recht der archivarissen,
om ook in hun archieftijd wetenschappelijke studiën te maken. Ook dit
is een staatsbelang. Het is voor den archivaris een Tantalus-arbeidzich
voortdurend bezig te houden met stukkendie hem belang inboezemen
zonder ze te mogen bestudeeren en niet ieder is vermogend genoeg, om
zijn ambt op te geven en zich aan de studie te wijden. Bovendien, het
is ook voor het archiefwezen zelf noodig, dat de archivaris de kundig
heden die hij zich voor zijn examen heeft eigen gemaaktniet vergete
maar integendeel vermeerdere. Er is meerjuist bij het beschrijven der
stukken komen de denkbeelden voor het doen van vruchtbare onderzoe
kingen en het schrijven van goede boeken bij den archivaris ophij
alleen kan onder zijn werk allerlei kleine verloren aanteekeningen vinden,
die niemand, die ze zocht, daar zou ontdekken. En zou dit alles
vruchteloos moeten zijn
Opleiding der archivarissen. Het Parijsche examen voor candidaat-
archivarissen omvat: 1°. schriftelijk: eene Latijnsche vertaling, eenLatijnsche
thema en een opstel over de geschiedenis en aardrijkskunde van Frankrijk
voor 1789. 2°. mondeling: de verklaring van een Latijnschen tekst en
de geschiedenis en aardrijkskunde van Frankrijk voor 1789 2). Slechts
20 candidaten worden jaarlijks geplaatstzijdie de moderne talen
kennenhebben de voorkeur. Eene speciale archiefschoolzooals in
Frankrijk bestaat, is niet noodig; een programma van eischen voor een
examen is voldoende, mits de gelegenheid worde gegeven om de noodige
kundigheden op te doen door het oprichten van zeer enkele leerstoelen.
De schrijver besluit zijn werkje met eene beschouwing over het nut van
de algemeene verspreiding van de kennis der paleographiehij verwacht
daarvan ongedachte resultatenimmers niet alleen zal zoodoende de
belangstelling van het publiek toenemen, maar tal van onbekende stukken,
die thans in vergeten hoeken schuilenzullen ontdekt en aan het licht
gebracht worden.
Ziedaar de hoofdinhoud van Lupi's werkje. Mij dunkthij geeft een
BteL'vant otganisTe^n ÏÏ'arÏÏSwZ F^arhorg zoeken in het vast-
bij een bestuursmaatregel. van e Sronf're£els van ordening en beschrijving
Zoover de opinie van Lupi. Ik geloof evenwel, dat wanneer men dergelijke vrijheid uit
drukkelijk verleende, het niet wel doenlijk zou zijn, misbruiken te weren.
J) Men vergete hierbij niet, dat vooraf gedurende drie jaren (behalve praktische oefeningen
in het archief) de cursussen aan de Eeole des chartes moeten gevolgd worden, lleze omvatten
le jaar: paleographie, Romaansche taal, bibliographie en ordening van bibliotheken. 2e jaar:
diplomatiek, staatsinstellingen van Frankrijk, ordening der archieven. 3e jaar: civiel en kanoniek
recht, archeologie.
