64
te leveren papier van een watermerk en wel een zoogenaamd nat water
merk moet voorzien zijn, vermeldende het woord Normal, den naam van
den fabrikant en de klasse waaraan het beantwoordt.
Wat nu het papieronderzoek zelf betreft, komt het in de eerste plaats
aan op de duurzaamheid en stevigheidnaast de elasticiteit en het gewicht.
Ook de vaststelling der minerale substantiën of het aschgehalte is van
groot gewicht, want waar de zuivere papierstof een buitengewoon laag
gewichtsprocent asch oplevert, stijgt dit procent aanzienlijk door de
aanwending van surrogaten.
Waar papier uit linnenvezels met dierlijke lijm gelijmd bovenaan moet
worden gesteld, is ook het lijmonderzoek eene zaak van het hoogste gewicht.
Ook op de kleur welke het papier heeft, moet men, waar het document
papieren betreft, het oog gevestigd houden. Waar toch een eenigszins
geelachtige of bruinachtige tint meer de eigenschap van de zuivere
linnenvezel is, moet men n.l. zijne eischen ten opzichte van een helder
witte kleur niet te hoog stellen.
Het papieronderzoek nu geschiedt langs drie verschillende wegenn.l.
langs mechanischenlangs microscopischen en langs chemischen weg.
Langs mechanischen weg vindt men in de eerste plaats de sterkte en
rekbaarheid van het papier, waarin voor een groot deel ook de duurzaamheid
gelegen iswaartoe een uitmuntend toestel is uitgevonden door den heer
Louis Schopper te Leipzig; voorts de bepaling van het aschgehalte,
de bepaling der dikte van het papier; de zuigkracht van het vloeipapier,
alsmede de hoedanigheid van het filtreerpapier.
De verschillende toestellen hiervoor gebezigdwaren door spr. in tee-
kening gebracht, terwijl hij er eene duidelijke verklaring van gaf.
Toorts behandelde hij het microscopisch onderzoek.
Ten einde toch over de duurzaamheid van een papiersoort te kunnen
oordeelen, moet men in de eerste plaats weten, uit welke bestanddeelen
het papier bestaat en daarbij bewijst het microscoop zeer zeker onschat
bare dienstendaar het de vezel, waaruit de papierstof vervaardigd is,
duidelijk doet zien en waarbij het kenmerkend onderscheid bijv. tusschen
de linnen-, katoenen- of jutevezel duidelijk kenbaar is. Daar het moeie-
lijk was in eene vergadering proeven met het microscoop te laten zien, had
spr. een aantal platen geëxposeerd, waarop het microscopisch beeld van
verschillende vezelsoorten was afgebeeldterwijl hij het kenmerkend onder
scheid van deze ouderling duidelijk verklaarde.
Voorts toonde hij aan, hoe met veel vrucht bij het microscopisch onder
zoek ook gebruik gemaakt kan worden van de chemie. Wanneer men
toch bijv. het microscopisch beeld met jod. tinctuur drenkt, dan zal de
boom wol vezel zich blauw, de linnenvezel zich rood of bruin vertoonen.
Eene behandeling met zoutzuur en phloroglucin kleurt voorts het hout
rood, terwijl het de andere vezels ongekleurd laat.
65
Hierdoor het chemisch gebied betreden hebbende, lichtte spr. door proe
ven toe: het onderzoek op houtbestanddeelen; het onderzoek of het papier
met plantaardige of dierlijke lijm is gelijmd en of daarbij ook stijfsel is
gebezigd; het onderzoek of het papier goed, voldoende en gelijkmatig ge
lijmd is; het onderzoek of zich chloor of vrije zuren in het papier bevin
den, terwijl hij ten laatste eene verklaring gaf van den weg, welken men
te volgen heeft bij het chemisch onderzoek der asch.
Met de grootste belangstelling werd deze voordracht, ook door vele
vakmannen, gevolgd, en het woord van dank, den spreker door den voor
zitter gebracht, vond luide instemming bij de vergadering.
Het huis-archief der familie van Wassenaer.
Overgenomen uit de Staats-Courant van 7 Oct. 1892, no. 236.)
Door den heer J. D. baron van Wassenaer van Rosande, oudzee
officier, kamerheer van wijlen Z. M. den Koning in buitengewonen dienst,
lid van den gemeenteraad te 's Gravenhageis het huisarchief der familie
van Wassenaer aan het Rijksarchief in bruikleen afgestaan.
Behalve de eigenlijke familie- en boedelbescheiden van de geslachten
van Wassenaer, van Lier, van Wijhe en van Brakell, bevat deze
collectie tallooze brieven, copieën en aanteekeningen van den meest ver
schillenden aard. Yele dezer hangen samen met de ambten en bedieningen
die door ledenvooral van het eerstgenoemde geslachtbekleed waren.
De luitenant-admiraal Willem van Wassenaer heeft vooral een
groot aantal papieren nagelaten. Nadat hij in 1756 en 1757 zijne laatste
zeereizen had gedaanwerd hij over allerlei marinezaken door den Prins
van Oranje geraadpleegd, tengevolge waarvan eene uitvoerige briefwisseling
met dien vorst aanwezig is. Ook werd hij door dezen gedurig tot presi
dent van scheepskrijgsraden benoemd. Yele processtukken, welke toen
behandeld werden, zijn vervolgens onder zijne berusting gebleven. Tal
van stukken op marinezaken betrekking hebbende, werden door hem ver
zameld. Na den brand, die de admiraliteitsarchieven in 1842 getroffen
heeftkunnen vele dier bescheiden eene niet geringe waarde hebben ver
kregen.
Dank aan de vele ambten en bedieningen, door hem bekleed, heerscht
er in de door Frederik Hendrik van Wassenaer nagelaten papieren
eene groote verscheidenheid. Niet het minst belangrijk zijn de stukken
betrekkelijk eene commissie, die hij met Mr. Willem Pauw van den Prins
van Oranje ontving, om in 1748 en 1749 de regeering in de Hollandsche
steden te veranderendaar hieromtrent weinig of niets in het Rijksarchief
te vinden is. Als gehuwd met eene jonkvrouwe van Wijhe, kwam hij
in het bezit van stukkenafkomstig van den griffier der Staten-Generaal,