28 kenteeken der valschheiddat ismen kan een poging tot namaking van een ander geschrift dadelijk nagaan. Door een voorbeeld wil ik dit toe lichten men ziet dan tevens die behandeling van een deskundige. De geleerde inspecteur der Luiksche Universiteit, de heer St. Bormans, werd, toen hij nog Rijks-archivaris in de provincie Namen was, als eerste deskundige benoemd in het bekend proces Jaumart-Paquet d'Acosse in appèl voor het hof te Luik. Het gold de vraag of een hologrophisch testament door den voor- maligen garde-chasse van den overleden baron Jaumart-paquet d'Acosse ten zijnen voordeele aangevoerd en naar hij beweerde, door den voornoem den baron geschrevenecht was. Toen werd door den heer Bormans op meesterlijke wijze die aller bewondering heeft gewekt, vooral uit de manier waarop het geschrift werd vervaardigdde valschheid van het voorgewend testament aangetoond. Hij bewees namelijk dat de falsaris, na een brief van den baron te hebben bemachtigd en het schrift daarvan zorgvuldig bestudeerd, letter voor letter had nagemaakt, maar dat, wijl hij de letters meerendeels elk afzonderlijk had moeten uitzoekende verbindingen tus- schen de letters onderling, of niet aanwezig of geheel afwijkend waren van die in den brief, door den baron zeiven geschreven. Door proeven op een teekenbord lichtte de heer Bormans dit alles toe en liet aldus de wijze zien waarop het voorgewend testament was vervaardigd en juist hierdoor dat het valsch was. Welke hulpmiddelen kunnen onze zoo geperfectionneerde vergroot glazen en vergroote photographische afbeelding bij zulk een vergelijking niet aanbieden? Welk een verschil knnnen vooral de trekken gevormd door het ophalen van de pen, als men die trekken nog vergroot, niet opleveren in een autenthiek geschrift met die van het nagebootst geschrift. Bij het ophalen heeft men toch de pen niet zoo zeker in zijn macht, vooral als men dan nog angstig en nauwgezet een voorbeeld juist en haarfijn moet namaken. Over de hulpmiddelen ter herkenning die watermerken en waterlijnen (pontuseaux) aanbieden en de kennis van het papier wil ik hier niet sprekenhet zou te ver voerenook over de watermerken bestaan monographiënbijv. van C. M. Briquet te Bern in 1888 verschenen. Dat niet slechts in zake van twijfel over identiteit van geschriften maar zelfs van de nauw daarmede verbonden quaestie over de echtheid van een zegel, een deskundige dient geraadpleegd, bewijst mede het Lim- burgsch proces waarover ik in 't begin met eenige woorden heb gewaagd. Verschil in de dikte van de letterkoppen wordt door de deskundigen in dit proces geraadpleegd als bewijs van valschheid aangemerkt! 29 Hebben die heeren wel eens een proef genomen hoc men met één en hetzelfde stempel afdrukken kan vervaardigen, waarvan juist de koppen der letters merkelijk verschillen. Ik heb hier de afdrukken vóór mij van het stempel van ons archief en ik bemerk op die twee afdrukken letter koppen die merkelijk onderling verschillen bijv.de kop van een R op den eenen afdruk is veel breeder dan op den auderen. Hoe komt dit nu? 't Ts eenvoudig: Als men heel voorzichtig het stempel in de warme lak houdt tot deze laatste geheel is afgekoeld en de vormen der letters dus niet meer kunnen veranderen, dan verkrijgt men een juister afdruk. Maar neemt men het stempel aanstonds na het afdrukken terug uit de nog gloeiende lak dan veroorzaakt de koude lucht een neerslag die de letters afplat en verbreekt, 't Is een natuurkundig proefje, zeer gemakkelijk te verklaren, vooral door iemand, als een onderwijzer, die de gronden der natuurkunde zelf aan zijne leerlingen uitlegt. En als men het stempel in schuine richting in de lak drukt, zijn de letters geheel anders dan zij zijn wanneer men dit stempel loodrecht daarin plaatst. Hieruit volgt dat een zegelafdruk die valsch schijnt nog niet valsch is. Ook het tegenovergestelde is waar n.l.een zegelafdruk die echt schijnt is daarom nog niet echt. Een zegel is zeer gemakkelijk in korten tijd te verbreken en na te maken. Met boetseerwas en een weinig olijf olie en lak gelukt het uitmuntend. Zelfs zonder boetseerwas gaat het ook al. Ik wil het recept niet verder verklaren Maar men probeere zelf; intelligenti sat! Dit alleen wilde ik betoogen: het wordt tijd dat men bij zulke ge wichtige zaken als het vergelijken van geschriften en zegels, waar er zooveel van afhangt, toch eens personen gaat raadplegen die uit de ondervinding van hun ambtsbetrekking als geroepen zijn om over zulke zaken te kunnen adviseeren en vooral die uit besef van de uiterste nauw gezetheid en juistheid (bij hun dagelijksche beroepsbezigheden gewone plichten), van experten in zulke gewichtige aangelegenheden gevorderd zich niet onbeslagen op het gladde ijs der schriftvergelijking zullen wagen. Maastricht. A. J. ELAMENT, Commies-chartermeester hij het Rijksarchief in Limburg. De stichtingsbrief van Thorn. In zijn jongste werk, de uitgave der archieven van het kapittel Thorn komt de verdienstelijke archivaris van Limburg, de heer Habets, opnieuw te spreken over de echtheid van bovengenoemden stichtingsbrief (gedrukt blz. 6 dier uitgave), dien hij reeds vroeger behandelde in de Verslagen In België geldt nog ten opzichte van een holographisch testament art. 970 van den code-civil, zooals men weet: Le testament olographe ne sera point valable, s"il n'est écrit en entier, daté et signé de la main dn testateur; il n'est assujelti aucune autre forme.

Periodiekviewer Koninklijke Vereniging van Archivarissen

Nederlandsch Archievenblad | 1892 | | pagina 4