42
In Beieren, ressorteert evenals bij ons, het rijks-archiefwezen onder
het Ministerie van Binnenl. Zaken. Aan het hoofd van het algemeen
rijks-archief te München staat een directeur, die met de onmiddellijke
leiding daarvan is belast. Daar zijn onder hem werkzaam drie Rathe",
drie assessoren en een secretaris voor den inwendigen dienstde meer
wetenschappelijke functies, benevens drie ambtenaren en een klerk. De
laatsten voor den uitwendigen dienst, zooals men het daar noemt, den
Kanzleidienst", waartoe behoort o.a. het registreeren der ingekomen stukken,
het expediëeren der brievende administratie der ontvangen en der uit
te geven geldenhet verzenden en weder in ontvangst nemen van archi
valia enz. Dat ook dit gedeelte van den dienst geen kleinigheid is, blijkt
wel daaruit, dat volgens een mij geworden opgave jaarlijks meer dan
7000 stukken alleen over gebruikmaking van en inlichtingen uit de archieven
worden gewisseld. Dit betrekkelijk hoog cijfer staat zonder twijfel in
verband met de verhouding van het algemeen rijks-archief tot de „Kreis-
archive."
Immers deze worden niet zoo zeer beschouwd als zelfstandige inrich
tingen beheerd door afzonderlijke ambtenarenonder het oppertoezicht van
den chef van het rijksarchief zooals bij ons te lande de bestaande
regeling beoogt maar als afdeeliugen van het archief te München
wegens bijzondere omstandigheden in een andere plaats bewaard
Hieruit volgt, dat ook de „Kreisarchivare" onmiddellijk onder den
bovenbedoelden directeur staan, en van hem aanwijzing omtrent hunne
werkzaamheden, de inrichting van inventarissen en registers enz. ontvangen.
Natuurlijk zal dit in de praktijk niet zoo streng worden opgevat, als het naar
de woorden der verordening schijnt, maar toch vormt het geheel een veel
meer gecentraliseerde organisatie dan hier te lande. Van alle inven
tarissen en registers toch moeten afschriften naar het rijks-archief
worden opgezonden, zoodat daar zooveel mogelijk een overzicht van den
inhoud der verschillende „Kreisarchive" is te vinden. Dit tevens mot
het oog daaropdat de wij zouden zeggen algemeene rijks-archi
varis, tevens optreedt als het hoofd van het geheele archiefwezen van
den Beierschen staat, zoodat bijv. alle aanvragen om inlichtingen en der
gelijke over het geheele land aan dien ambtenaar worden gericht.
Evenals hij nu aan de beambtenter hoofdplaats onder hem werk
zaam het voor het geven daarvan noodig onderzoek opdraagtaan
ieder van hen is daartoe meer speciaal een deel van het koninkrijk aan
gewezen zoo doet hij dat ook aan de verschillende hoofden der pro
vinciale archieven. De antwoorden worden bij hem ingezondenen hetzij
direct, hetzij na omwerking of verwerking met andere ingekomen berich
ten aan de belanghebbenden van wege het rijks-archief verstrekt. Slechts
dan als enkel en alleen afgifte of overlegging van eenige stukken wordt
verlangd, is voor de provinciale besturen (Kreis-regieruugen) en de minis-
43
teries de tusschenkomst van het rijks-archief onnoodig. Richt een par
ticulier persoon zich onmiddellijk tot een der archivarissen in de gewesten,
dan moet deze het hoofd van het rijks-archiefwezen daarmede in kennis
stellen en diens beslissing afwachten.
Ook op ander gebied is deze organisatie streng volgehouden. De
financiëele aangelegenheden der „Kreisarchive" worden door tusschen
komst van den directeur met het betrokken ministerie geregeld. Het
personeel staat onmiddellijk onder zijn veel omvattend toezicht. Niet
alleen toch dat hij de werkzaamheden regelt, hij moet ze ook in de ge
westelijke archieven jaarlijks nagaan. Hiervoor kan hij echter een der
hoogere beambten aan het algemeen rijks-archief als plaatsvervanger
zenden. Tevens doet hij omtrent de bevordering van en de opname in het
personeel de voordracht aan den betrokken minister, hij verleent verlof
hoogstens voor den tijd van zes wekenen moet dit klinkt in Neder-
landsche ooren zeer vreemd - bijv. vergunning geven tot het aangaan
van een huwelijk, of het aannemen van een voogdij.
Onder den directeur van het algemeen rijks-archief te München, res
sorteeren op bovenaangeduide wijze acht Kreisarchivare, voor de acht
onderdeelenwaarin Beieren is verdeeld Merkwaardig is echter dat de
archieven niet overal in de hoofdplaats van den „Kreis zich bevinden
waar het gewestelijk bestuur is gevestigd. Dit is wel het geval voor Opper
en Neder-Beieren, de Pfaltz, Nedcr-Pranken, namelijk te München, Landshut,
Spiers on Würzburg, niet voor de „kreise" Boven-pfaltz en Regensburg,
Opper- en Middel-Pranken en Zwaben, in welke de archieven respectievelijk
zijn bijeengebracht te Amberg, Bamberg, Neurenberg en Neuburg a/D.
Daarbij zijn buiten den hoofd-ambtenaar werkzaam een of twee se
cretarissen voor den wetenschappelijken (Referats-) en meestal een amb
tenaar voor den uitwendigen (Kanzlei-) dienst.
Tot besluit een kort overzicht van de bezoldiging der verschillende
ambtenaren.
Het tractement van den directeur van het algemeen rijks-archief be
draagt minstens 6660 M. en klimt geleidelijk tot 7770 M. bij 20-jarigen
diensttijd; van een „Reichsarchivrath" van 4560 M. tot 5450 M. evenzoo;
van een assessor van 3540 M. tot 4080 M., en van een „Kreisarchivar
van 3360 M. tot 4360 M.de secretaris aan het rijks-archief ontvangt van
3000 M. tot 3720 M. en die bij de andere archieven van 2280 tot 3180 M.
Dit cijfer wordt na dat tijdsverloop iedere vijf jaren verhoogd met
180 M. Hierbij komen nog verhoogingen wegens vergoeding van vrije
woning, die verschillend zijn en loopen van 180 M. tot 400 M.
Eindelijk zij nog opgemerkt, dat ook aan de „Praktikanten", naar
mate van diensttijd en bekwaamheid kunnen worden toegelegd bedragen
verschillende van 900 M. tot 1400 M., ter beoordeeling van den directeur
van het algemeen rijks-archief. Gr.