Pioniers in e-land
Inleiding
"That's one small step for [a] man, one giant leap for mankind", op 21 juli 2019 zal
het een halve eeuw geleden zijn dat Neil Amstrong als eerste mens een voet op de
maan zette. Het was een iconische gebeurtenis en het werd dé referentie voor latere
ruimtereizen.
Ongetwijfeld zal er op dit moment wel ergens in wereld een would-be astronaut
dromen over zijn of haar eerste woorden als eerste mens die een voet op Mars zal
zetten. We hebben nu eenmaal iconische ankerpunten nodig om ons een perspectief
op het verleden, heden en de toekomst te geven. En niet toevallig is dit ook het brug
getje naar de kleine geschiedenis van de pioniers van het digitaal preserveren.
De beginperiode van het digitaal preserveren van erfgoeddata heeft ook een Neil
Amstrong-momentje gekend, met de ontwikkeling van de internationale standaard
OAIS. En ook hier weer is er de link met de ruimte want deze standaard werd in het
midden van de jaren 2000 ontwikkeld door een organisatie voor het duurzaam
beheren van data over ruimtereizen. OAIS werd heel snel dé wereldwijde standaard
die aanbevelingen geeft bij het inrichten van een archief dat gericht is op langeter-
mijnbewaring van en toegang tot digitale informatie. Het biedt een samenhangend
geheel van uitgangspunten en terminologie.
De pioniersfase van e-depotvoorzieningen wordt gekenmerkt door uitproberen,
testen, uitproberen, testen, enzovoort. Een ankerpunt dat zeker zorgde voor een
versnellingsmoment was het EU-project PLANETS. Gestart in 2006 bracht het
PLANETS consortium de expertise van nationale bibliotheken en archieven én
enkele toonaangevende onderzoeksinstellingen en bedrijven in Europa samen.
De resultaten van PLANETS leidde tot een internationale benadering en nieuwe
initiatieven. Zoals de Open Preservation Foundation dat de leiding neemt in een
gezamenlijke inspanning om een set van duurzame en open source digitale bewaar-
instrumenten en ondersteunende bronnen te ontwikkelen.
In deze ontdekkingsperiode beginnen de pioniers zich ook te verenigen vanuit de
gedachte dat de uitdagingen en gevaren die samengaan met het ontdekken van het
ongerepte maar gevaarlijke e-land veiliger is als je dit samen doet. Er ontstaan samen
werkingsvormen zoals DPC, NCDD of nestor waarbij het ene acroniem wat geslaag
der is dan het andere. Er worden op het einde van de pioniersperiode ook al stapjes
gezet naar het gebruiken van duurzame digitale informatie. Wiki wordt niet enkel
een buzz-woord onder techneuten maar het krijgt ook weerklank bij de meer
p
I O
N
e
e
R S
hoofdstuk
17