Generieke voorzieningen
en samenwerking
potentials of participation. Such a perspective considers preservation not as
following the conventional ideals of completeness and objects, but emphasizes the
production of knowledge that appears through acts of copying, circulation,
repetition, reflection, reuse and retelling. Preserving online cultures could benefit
from disciplines and practices that are already invested in managing change by
applying storytelling as method, in addition to the well-know examples of many
indigenous cultures, for instance in musicology40 or contemporary dance and
performance through documentation.41 Similar to such events, most online
cultures are detached from the notion of a discrete and autonomous object, since
they are shaped and constructed by (non)human processes that together form a
connected network of information with multiple access points. Storytelling provides
a dynamic concept that is produced and productive and as such can be thought of
as a tool for transformation that extends the radical unknowability of the future.
inleiding
Het Netwerk Digitaal Erfgoed is een samenwerkingsverband dat zich richt op de
ontwikkeling van een stelsel van gemeenschappelijke voorzieningen en diensten
voor het verbeteren van de zichtbaarheid, bruikbaarheid en houdbaarheid van
digitaal erfgoed. Het netwerk is in 2014 gestart op initiatief van het Ministerie van
Onderwijs, Cultuur en Wetenschap (OCW). Deelnemers zijn grote landelijke
organisaties die werken aan professioneel behoud en beheer van digitale data
(de Koninklijke Bibliotheek, het Nationaal Archief, het Nederlands Instituut voor
Beeld en Geluid, de Rijksdienst voor het Cultureel Erfgoed en de Koninklijke
Nederlandse Academie van Wetenschappen), en een groeiend aantal partijen en
personen van binnen en buiten de erfgoedsector.
Het Netwerk Digitaal Erfgoed heeft als één van zijn doelen geformuleerd: "De resul
taten van de projecten in het kader van de nationale strategie zullen in 2020 leiden tot
een aanbod van sector1 overstijgende en generieke voorzieningen. De activiteiten van
de werkprogramma's zijn gericht op het gebruik van deze generieke voorzieningen
binnen de context van de infrastructuur voor een gedistribueerd netwerk van erfgoed
informatie." 2
Daarbinnen staat het Werkprogramma Digitaal Erfgoed Houdbaar gesteld voor het
'sector overstijgend' delen, benutten en opschalen van voorzieningen voor duur
zaam behoud en toegang, met aandacht voor kostenbeheersing en onderlinge rolver
deling. Van 2014 tot 2018 werd deze opdracht ingevuld door de Nationale Coalitie
Digitale Duurzaamheid (NCDD). Resultaten van onderzoek verricht in deze periode
vormen de basis voor dit artikel.
Doel van dit artikel is inzicht te geven in het begrip generieke voorziening en kort
uiteen te zetten waarom samenwerken geboden is. Een model voor 'infrastructuur'
biedt inzicht, en praktijkvoorbeelden maken duidelijk hoe samenwerking kan
verlopen. Tot slot wordt in gegaan op de behoefte aan samenwerking en de vraag
hoe vraag en aanbod bij elkaar kunnen komen.
Wat zijn generieke voorzieningen?
We noemen voorzieningen generiek óf omdat ze door samenwerking tussen bewaar
plaatsen worden ontwikkeld, óf omdat ze als dienst door de ene van de andere
bewaarplaats worden afgenomen. Een praktijkvoorbeeld van samen ontwikkelen
hoofdstuk 3
40 Hannah Bosma, 'Canonisation and Documenttion of Interdisciplinary Electroacoustic Music,
Exemplified by Three Cases from the Netherlands: Dick Raaijmakers, Michel Waisvisz and Huba de Graaff',
in: Organised Sound Vol. 22, No. 2, (2017) pp. 228-237 https://www.cambridge.org/core/journals/
organised-sound/article/canonisation-and-documentation-of-interdisciplinary-electroacoustic-music-
exemplified-by-three-cases-from-the-netherlands-dick-raaijmakers-michel-waisvisz-and-huba-de-graaff/
C610AD9070D5F61145F6ACD79394AEA2, last accessed 13/10/2018.
41 Sarah Bay-Cheng, 'Theatre is Media: Some Principles for a Digital Historiography of Performance', in:
Theater Vol. 42, No. 2 (2012) pp. 27-41. https://www.researchgate.net/publication/2743 50846_Theater_
Is_Media_Some_Principles_for_a_Digital_Historiography_of_Performance, last accessed 13/10/2018.
154
joost van der nat
1 Het begrip 'sector' is binnen NDE recentelijk in de plaats gekomen van wat eerder 'domein' was.
Bedoeld worden de gebieden archief, bibliotheek, audiovisueel, wetenschap, en cultureel erfgoed.
2 Overigens vinden ook buiten het Netwerk Digitaal Erfgoed heel veel vormen van samenwerking plaats
op het vlak van duurzame toegang.
155
