houden voor toekomstige presentaties. Het aantal digitale kunstwerken zal in de toekomst sterk stijgen en naar verwachting ook steeds meer opgenomen worden in museale collecties en archieven. Digitale kunst is zeer gevoelig voor verval, zowel hardware als software raken op den duur in onbruik en functioneren niet meer. Slechts een heel klein deel van de restauratoren wereldwijd heeft enige training op dit gebied, maar toch ziet een groeiend aantal collectiebeheerders zich belast met het behoud van deze digitale kunstwerken. Zij worden geacht de conditie van deze kunst werken te monitoren, conservering protocollen op te zetten en wanneer noodzake lijk adequaat te handelen. Door geringe opname in collectie en kennis van conservering en toekomstige presentatie raken deze werken in de vergetelheid, wat leidt tot hiaten in het oeuvre van een kunstenaar, of zelfs in een gehele periode in de kunstgeschiedenis. Er bestaan echter wel degelijk oplossingen voor obsolete digitale kunstwerken, zelfs decennia later. De technische problemen zijn wellicht complex, maar absoluut niet onoverkomelijk.1 In Nederland ondersteund LIMA musea, collecties, producenten en kunstenaars bij de conservering, documentatie en digitale duurzaamheid van hun media kunstwer ken. LIMA biedt kennis en diensten aan aan zowel collecties als kunstenaars en heeft een domeinspecifieke, digitale repository voor mediakunst, waarin (digitale) media- kunstwerken uit 30 Nederlandse collecties worden bewaard voor de toekomst. Conserverings strategieën Conservering begint bij de aankoop van een werk, en niet pas als degradatie wordt geconstateerd of het werk niet meer blijkt te functioneren. Documentatie is daarbij essentieel. Daarvoor documenteren we in het algemeen de significant properties zoals gebruikelijk bij digitaal behoud en de score zoals gebruikt bij de conservering van mediakunst. Significant properties zijn essentiële kenmerken van een digitaal object die in de loop van de tijd behouden moeten blijven zodat het digitale object toegankelijk en zinvol blijft. Een goed begrip van deze eigenschappen is van cruciaal belang voor het vaststellen van de beste werkwijze en helpt bij het beantwoorden van de fundamentele vraag met betrekking tot digitale bewaring: wat te bewaren?2 Het is belangrijk om de kern en het concept van het werk, de werking ervan en de uiterlijke kenmerken die daardoor worden bepaald, de intentie van de kunstenaar en haar standpunt ten opzichte van verandering van het werk, te documenteren zodra het werk een collectie binnenkomt. Deze documentatie vormt het noodzakelijk referen tiekader voor toekomstige professionals die belast zijn met het behoud ervan en is nodig om te kunnen bepalen welke conservering strategie de beste is. De intake van een kunstwerk is het beste moment om zoveel mogelijk informatie van de kunste naar te verkrijgen. Hiervoor zijn interview protocollen3 en intakeformulieren4 in gebruik. gaby wijers continue in beweging Er zijn globaal vier conservering strategieën voor digitale kunst die in de afgelopen jaren uitvoerig zijn beschreven. OPSLAG: het bewaren van de originele hard- en software. MIGRATIE het 'updaten' van het werk naar een nieuwe standaard. EMULATIE: het nabootsen van de originele technische omgeving op een nieuwe computer. HERINTERPRETATIE: het steeds opnieuw uitvoeren van het werk (al dan niet op basis van documentatie). Welke conservering strategie het meest geschikt is, hangt af van het werk, en kan in de loop van de tijd veranderen. Belangrijk hierbij is hoe en wanneer het werk gemaakt is en met welk concept. Wereldwijd wordt sinds ruim 15 jaar onderzoek gedaan naar de conservering van digitale kunst. In diverse samenwerkingsverbanden is nationaal en internationaal in eerste instantie vooral casestudy-based onderzoek gedaan. Het accent lag daarbij op de ontwikkeling van modellen en strategieën voor conservering en documentatie, risikoanalyse, destillatie van intentie en de bepaling van de significant properties. Buitenlandse betrokken partijen daarbij zijn bijvoorbeeld Daniel Langlois Foundation, MOMA, SF MOMA, ZKM, TATE, Smithsonian Institution, Universiteit Bern, Solomon R. Guggenheim Museum en PACKED. Binnenlandse partijen zijn RCE/INCCA (Project Inside Installations/PRACTICS), SBMK en LIMA (Projecten Born Digital Kunstwerken in Nederland en Transformation Digital Art) en hoofdstuk 2 1 Nina van Doren en Marleen Wagenaar 'Behoud van digitale kunstwerken grote uitdaging voor collectie houders. DOCUMENTATIE VORMT EERSTE EN BELANGRIJKSTE STAP' in Project Transformatie Digitale Kunst (SMBK/LIMA, 2016) p. 33-45 via http://www.sbmk.nl/pubs/detail/id/23 geraadpleegd 11 oktober 2018. 2 https://www.dpconline.org/events/past-events/significant-properties geraadpleegd 11 oktober 2018. 3 Lydia Beerkens et.al. The Artist Interview - for Conservation and Preservation of Contemporary Art. Guidelines and Practice (Jap Sam Books. RCE, SBMK, UvA, 2012) 4 Aanleverspecificaties voor videokunst en Software Computer-based Art, (LIMA 2016). 106 Afbeelding 1. Rafaël Rozendaal verklaart de werking van zijn sites op Transformation Digital Art, 2016, foto José Biscaya 107

Periodiekviewer Koninklijke Vereniging van Archivarissen

Jaarboeken Stichting Archiefpublicaties | 2018 | | pagina 54