Continue in beweging Het beheer en behoud van digitale kunst Conclusie In bovenstaande tekst lichtten we aan de hand van vier thema's de belangrijkste acties toe die Het Nieuwe Instituut en het Vlaams Architectuurinstituut hebben ondernomen om hun organisatie en competentieniveau te verhogen met betrekking tot de bewaring en ontsluiting van digitale archieven. In retrospectief valt daarbij wellicht het verschil in aanpak en prioriteiten op, die valt te verklaren door het verschil in opzet van de organisaties. De ambitie van Het Nieuwe Instituut als grote collectiebeherende instelling was vooreerst gericht op professionalisering van de organisatie. De verwerving van het archief van bureau MVRDV zorgde voor veel onderzoeksmateriaal. Vervolgens werd er krachtig ingezet op de ontwikkeling van een digitaal depot. Het Vlaams Architectuurinstituut is in vergelijking met Het Nieuwe Instituut een kleinere instelling die tot 2018 met betrekking tot digitale archieven vooral een onderzoeks- en expertisefunctie had. De onderzoeken die het VAi deed hadden daarom vooral kennisverspreiding naar andere archiefbeherende organisaties tot doel. Het VAi sloot daarbij zoveel mogelijk aan bij bestaande initiatieven, methodes en denkkaders en testte deze uit op de specificiteit van architectuurarchieven. Nu het VAi ook een collectiebeherende instelling geworden is, wordt een oplossing voor een digitaal depot ook voor deze organisatie een prioriteit. Samenwerking is van groot belang bij het beantwoorden van de opgave. Samenwerking was er onder meer door de betrokkenheid van het VAi bij de leer omgeving terwijl Het Nieuwe Instituut belangrijke input gaf in de adviesgroep van het project. In dit artikel is duidelijk geworden wat de opgave is waarvoor de instituten zich geplaatst zien en welke stappen we de afgelopen tien jaar hebben ondernomen. De opgave die er nog ligt werd nog eens duidelijk op de Internationale Expertmeeting Archiving Digital Architectural Heritage die Het Nieuwe Instituut maart 2018 organiseerde. Het ligt expliciet in onze bedoeling dat we in de toekomst nauw blijven samenwerken. Wij gaan er hierbij vanuit dat het verschil in de afgelegde weg en de verschillende contexten als een grote verrijking kan uitpakken. Digitale kunst De aanwezigheid en het gebruik van nieuwe media en techniek in de kunst en samenleving neemt exponentieel toe maar gaat helaas even snel verloren. En daarmee ons geheugen aan digitale kunst en een deel van onze culturele geschiede nis. In onze samenleving, waarin media en techniek een belangrijke rol spelen, is (toekomstige) beschikbaarheid van dit innovatieve deel van ons cultureel erfgoed, de digitale kunst, niet vanzelfsprekend. Digitale kunst beweegt zich in een verander lijk, hoog technologisch veld, een niche met een kleine interdisciplinaire en zeer internationale community met een grote uitstraling. Digitale kunst is een verzamelnaam voor videokunst, geluidskunst, media instal laties, born digital art en bijvoorbeeld online kunstwerken. De hierin gebruikte analoge, gedigitaliseerde en born digital formaten, dragers, hard- en software zijn continu onderhevig aan technologische veroudering. Om het functioneren van het kunstwerk te behouden, is het kunstwerk zelf onherroepelijk aan verandering onder hevig. Dergelijke veranderingen horen intrinsiek bij dit type kunstwerken. Hierdoor zijn, in tegenstelling tot traditionele kunstvormen, begrippen als 'authenticiteit' of 'het origineel' minder leidend. Maar wat moet er gebeuren om de levensduur van een digitaal kunstwerk te verlengen, terwijl de integriteit van het kunstwerk niet ver loren mag gaan? De werken zijn multimediaal, interactief, worden live gegenereerd en maken gebruik van meerdere aan elkaar verbonden netwerken. Daarbij vormen ze niet langer een onveranderlijk eindproduct, maar zijn in toenemende mate diver gent: ze zijn variabel, vele versies bestaan naast elkaar en kunnen op verschillende tijdstippen en platformen (online en offline) door verschillende mensen worden gecompileerd. Het borgen van de toegankelijkheid van dergelijke dynamische digitale kunstwerken vraagt om de continue opbouw en deling van specifieke kennis en een gezamenlijke aanpak. Musea voor hedendaagse kunst worden in toenemende mate geconfronteerd met digitale kunstwerken. Om de werken blijvend een plek te geven binnen het museum is een andere benadering nodig dan bij traditionele kunst of digitaal erfgoed. De Nederlandse musea hebben op dit moment een kleine selectie digitale kunstwerken in hun collectie opgenomen en hebben nog niet veel ervaring in de omgang met deze kunstwerken. Het beheer en behoud ervan is deels nog onbekend terrein, terwijl collecties wel pro-actief moeten opereren en kennis hierover nodig hebben om dit kwetsbare hedendaagse erfgoed op te kunnen nemen en toegankelijk te kunnen hoofdstuk 2 104 gaby wijers 105

Periodiekviewer Koninklijke Vereniging van Archivarissen

Jaarboeken Stichting Archiefpublicaties | 2018 | | pagina 53