daphne bressers, nancy chin-a-fat en mark van twist
Betekenisvol bewaren
bij een veranderende rol
van de overheid
DEEL 1
DEEL 2
DEEL 3
1. Veranderende overheid, veranderende archieven
De overheid is verplicht haar archieven in goede, geordende en toegankelijke staat
te bewaren en tevens zorg te dragen voor de vernietiging van de daarvoor in aanmer
king komende archiefbescheiden. De Archiefwet 1995 vermeldt dat archieven
noodzakelijk zijn als geheugen voor de overheid en voor de democratische controle
op haar handelen. Archieven zijn ondersteunend aan de bedrijfsvoering. Daarnaast
vervullen archieven ook een functie bij het afleggen van publieke verantwoording en
het behoud van cultureel erfgoed. Op het eerste gezicht lijkt deze archiveringsver-
plichting overzichtelijk: de overheid bewaart en beheert wat van belang kan zijn bij
publieke verantwoordingsvraagstukken, voor zo lang als dat (juridisch) nodig is óf
voor wat later belangrijk en interessant kan zijn als cultureel erfgoed. Echter gaan er
achter deze verplichting ingewikkelde afwegingen schuil. Wat bewaren we precies
wel en wat niet en voor hoe lang? Blijven de ideeën over wat we moeten bewaren
door de jaren heen hetzelfde? En hoe weten we nu al wat later cultureel erfgoed is?
Overheidsorganen leggen in een selectielijst vast welke archiefbescheiden in aanmer
king komen voor blijvende bewaring en welke voor vernietiging na een bepaalde
periode. Maar wat is vastgelegd in een dergelijke selectielijst wordt beïnvloed door
het perspectief dat wordt gekozen op de overheid. Wanneer de overheid bijvoorbeeld
wordt gezien als een bureaucratische en hiërarchische organisatie, waar rechtszeker
heid en rechtsgelijkheid centraal staan, is het belangrijk om documenten te bewaren
die deze waarden borgen. Wanneer men de overheid echter beschouwt met een meer
bedrijfsmatige blik en bekijkt als een organisatie die op een efficiënte en effectieve
manier publieke waarden realiseert, dan zijn juist meer cijfermatige gegevens van
belang die aantonen dat de overheid op die manier heeft gehandeld. In dit essay
reflecteren wij vanuit vier bestuurskundige perspectieven op de rol van de overheid
en de betekenis daarvan voor de archiefpraktijk. Door de tijd heen zijn er in de
bestuurskunde vier perspectieven naast, over en door elkaar ontstaan die elk een
ander beeld schetsen van het openbaar bestuur en zo elk weer een ander beeld
oproepen van wat belangrijk is om te archiveren.
177
Theorie
Praktijk
Nieuwe
trends en
ontwikke
lingen
