De selectie van federale
overheidsarchieven in België
DEEL 1
DEEL 3
In België vallen de waardering en de selectie van overheidsarchieven onder de
toezichtstaak van het Rijksarchief. Voor een goed begrip wordt in de eerste para
grafen van dit artikel een beeld geschetst van de context van het archieftoezicht: het
wettelijk kader, de organisatie (meer bepaald de taakverdeling tussen de centrale
dienst Toezicht en Advies en de Rijksarchieven in de Provinciën) en de werkwijze
(de opmaak van selectielijsten). In een vierde en vijfde paragraaf ten slotte wordt de
selectiemethode beschreven en toegelicht aan de hand van een belangrijke actuele
casus, namelijk de selectie van de individuele vreemdelingendossiers.
1. Wettelijk kader
De archiefwet van 24 juni 1955 zoals gewijzigd door de wet van 6 mei 2009, en het
koninklijk besluit van 18 augustus 2010 tot uitvoering van de artikelen 5 en 6 van de
archiefwet van 24 juni 1955 (het zogenaamde 'KB Toezicht') vormen de wettelijke
basis voor het toezicht op de federale archieven van de Belgische overheid.1
De wet bepaalt dat archieven van de hoven en rechtbanken, de Raad van State, de
federale overheid, de provincies en de openbare instellingen die aan hun controle of
administratief toezicht zijn onderworpen, na 30 jaar, in goede, geordende en toegan
kelijke staat naar het Rijksarchief overgebracht moeten worden (art. 1, eerste lid).
Deze verplichting tot overbrenging geldt niet voor de archieven van gemeenten en
de openbare instellingen die aan hun controle of administratief toezicht zijn onder
worpen; deze kunnen maar moeten niet overgebracht worden (art. 1, tweede lid).
Archieven van overheidsadministraties staan onder het toezicht van de Algemeen
Rijksarchivaris of van diens gemachtigde(n) (art. 6), en mogen niet vernietigd
worden zonder diens toestemming (art. 5). De archieven van de regionale overhe
den (gemeenschappen en gewesten) zijn sinds de publicatie van hun respectievelijke
archiefregelgeving niet langer onderworpen aan het toezicht van het Rijksarchief.2
103
Theorie
Praktijk
Nieuwe
trends en
ontwikke
lingen
kathleen devolder en filip strubbe
1 Behalve het KB Toezicht werd ook een KB Archiefoverbrenging gepubliceerd. Het betreft het koninklijk
besluit van 18 augustus tot uitvoering van artikelen 1, 5 en 6bis van de archiefwet van 24 juni 195 5,
Belgisch Staatsblad, 23.09.2010.
2 Het Waalse Gewest maakte in december 2001 als eerste gebruik van de grondwettelijke mogelijkheid om
een decreet uit te vaardigen voor het eigen openbaar archief (Decreet van 6 december 2001 betreffende
de openbare archieven, Belgisch Staatsblad, 20.12.2001). Het Brussels Hoofdstedelijk Gewest en
Vlaanderen volgden: Ordonnantie van 19 maart 2009 betreffende de archieven van het Brussels
Hoofdstedelijk Gewest (Belgisch Staatsblad, 26.03.2009); Decreet van 9 juli 2010 betreffende de
bestuurlijk-administratieve archiefwerking (Belgisch Staatsblad, 05.08.2010).
