in een virtuele, digitale omgeving. Bij ontkoppeling ligt de volgorde van die functies
niet meer vast. Opslaan en bewaren kunnen vooraf plaatsvinden en selecteren,
ontsluiten en beschikbaar stellen achteraf.
In het tijdperk van Big Data en 'open overheid' geldt overheidsinformatie als een
commodity. Net als bij andere bulkgoederen gaat het om robuuste en schaalbare
opslag, waarbij de vraag van de gebruiker bepaalt hoe de grondstof wordt benut.
Distributie van op grote schaal geanonimiseerde data, of het nu gaat om gestructu
reerde gegevens of ongestructureerde informatie, is noodzakelijk voor het open ter
beschikking stellen aan derde partijen. Borging van kennis van de opgeslagen bits en
een faciliteit met oude gevirtualiseerde software omgevingen zijn vereist om de bits
in de toekomst in de oorspronkelijke context te kunnen reproduceren. In het huidige
denken over een generieke digitale infrastructuur (GDI) voor de overheid past een
sectoroverstijgende infrastructurele voorziening die archiefdiensten zal helpen hun
taak optimaal uit te voeren.31
Wanneer opslag en bewaring van de bits enerzijds en toegang tot de bits in hun
technische context anderzijds, beide op het GDI-niveau geborgd zijn, kan de archief
gemeenschap zich focussen op de klantvraag en kan de gebruikersbehoefte sturend
worden voor de inrichting van de processen achter de dienstverlening. Ieder archief
kan zich richten op zijn doelgroep en hiervoor specifieke diensten ontwikkelen:
genealogische diensten voor individuen op zoek naar voorouders en familiegegevens,
exposities van historische archieven voor de algemene publieke belangstelling, en
leveringsdiensten van bulk-gegevens voor Big Data onderzoekers. Waar in veel
gevallen de eindgebruiker nu nog een mens is met een klantenprofiel als algemeen
publiek of hobby-historicus, zal in toenemende mate de directe gebruiker een
machine worden: de indexing-robot van een zoekmachine, de harvesting-agent van
een wetenschappelijke data-hub op zoek naar bevolkingsgegevens, of de intelligent
personal assistant van de rechtzoekende burger die een eigen archief aanlegt over de
gaswinning en aardbevingsschade in Groningen. De huidige en toekomstige gebrui
ker, mens of machine, is niet gediend van selectie vooraf, maar wil vrij zijn in zijn
keuze voor het filteren van data. Het is daarom maar zeer de vraag of we als samenle
ving genoegen moeten nemen met een selectief en beperkt overheidsgeheugen.
Alles wijst erop dat we meer gebaat zijn bij een langetermijngeheugen met vrijwel
onbegrensde opslagcapaciteit waaruit toekomstige generaties ongefilterde en
ongecensureerde overheidsinformatie naar behoefte kunnen ontdekken en
gebruiken.
theorie
31 'Eén (virtuele) logische gemeenschappelijke gegevenslaag voor de overheid', waarin de gegevens gescheiden
zijn van de functionaliteit, Succesvol digitaal: stel mensen centraal. De generieke digitale infrastructuur als basis
voor overheidsdienstverlening, (interbestuurlijk) door het Kabinet vastgestelde Digiprogramma 2016-2017,
https://www.digicommissaris.nl/page/977/digiprogramma-2017-pdf.
100
101