PICTURAE
uw partner,
in iedere fase
Waardering en selectie
van archieven: vijftien jaar later
Scannen
Voorberi
jllectiebeheer
w Wfi
sL.;,'
Maatschappelijke
impact
Collecties
ontsluiten
Verrijking en
onderzoek
www.picturae.com
Unlock your heritage.
Het S@P Jaarboek 2004 Selectie. Waardering, selectie en acquisitie van archieven staat
door intensief gebruik sterk beduimeld en vol met aantekeningen in mijn boeken
kast. Een goed teken. Ik heb het boek in de afgelopen jaren vaak ter hand genomen,
de besproken concepten en strategieën gelezen en herlezen en her en der in de marge
van commentaar voorzien. In het vorige jaarboek over waardering en selectie werd
al voorzichtig een vervolg op dit belangrijke thema in het vooruitzicht gesteld. De
redactie van toen was er blijkbaar van overtuigd dat de houdbaarheid van de in het
jaarboek geventileerde inzichten, methoden en strategieën beperkt was. De redactie
voorzag verdergaande ontwikkelingen, wellicht zelfs radicale veranderingen want zij
concludeert in haar voorwoord dat '[w]ie over vijftien jaar dit jaarboek ter hand
neemt, zal ongetwijfeld met enig leedvermaak beschouwen waarover wij ons thans
druk maken'.1
Het is met het verschijnen van dit nieuwe jaarboek over selectie inderdaad bijna
vijftien jaar later. Zijn er daadwerkelijk fundamentele nieuwe inzichten te bespeuren
op het terrein van waardering en selectie van archieven? Welke debatten worden
vandaag de dag gevoerd over dit thema? Kijken we werkelijk met enig leedvermaak
terug op hoe de auteurs van toen over waardering en selectie dachten en schreven?
Wat dat laatste betreft kunnen we met het voorliggende jaarboek vaststellen dat de
vraagstukken van vijftien jaar geleden nog steeds de archivistische gemoederen
bezighouden. Natuurlijk zijn er veranderingen ten opzichte van toen. Ik noem er
een aantal. Innovaties op technologisch gebied blijven onverminderd hun invloed
uitoefenen op de informatie- en archiefsector. Big Data, Internet of Things, block-
chain technologie, eDiscovery hebben hun intrede gedaan. Het is duidelijk dat de
nieuwe vormen van digitale communicatie en gegevensregistratie en -uitwisseling
grote gevolgen hebben voor de vorming van archieven. De ondeelbare drie-eenheid
van vorm, structuur en inhoud van een document heeft zijn exclusiviteit verloren.
Stabiliteit maakt plaats voor fluïditeit. De elementen waaruit een 'document'
bestaat, kunnen gelijktijdig meerdere en heel verschillende verbindingen aangaan.
Het leidt niet alleen tot conceptuele vragen over wat archief eigenlijk is, maar ook tot
meer praktische kwesties. Is wat door de digitale poortjes van de archiefinstellingen
komt om in de e-depots te worden opgenomen wel een relevante afspiegeling van
hetgeen in de grote wereld buiten die instellingen omgaat? Het roept daarnaast
vragen op over de toekomstbestendigheid van de dominante strategieën,
mechanismen en infrastructuren die de archiefsector in de afgelopen 200 jaar
heeft ontwikkeld om archieven veilig te stellen.
We kunnen ook vaststellen dat we in Nederland inmiddels in het post PIVOT-
tijdperk zijn beland. Dat wil zeggen dat bij het ontwikkelen van strategieën,
methoden en technieken van waardering en selectie minder exclusieve aandacht
VO O RWO O RD
1 P. Brood e.a. (ed.), Selectie. Waardering en selectie en acquisitie van archieven (Den Haag 2005) 9.
V