Ten geleide
Dit veertiende jaarboek van de Stichting Archiefpublicaties verschijnt precies
honderd jaar na het uitbreken van de Eerste Wereldoorlog in 1914. Dat verklaart
meteen de thematiek die voor deze bundel gekozen is, namelijk de rol van archieven
in oorlog en bij rechtsherstel. In dergelijke situaties vervullen archieven uiteenlopen
de rollen. Waar partijen met elkaar strijden, lopen archieven gevaar. Ze lopen de
kans door oorlogsgeweld vernietigd te worden, of door de tegenstander omwille
van de bewijskracht in beslag te worden genomen.
Dit jaarboek laat echter zien dat oorlogshandelingen niet uitsluitend een verwoes
tende uitwerking hebben. In oorlogen worden niet alleen bestaande archieven in
bescherming genomen, omdat zij de gezagsverhoudingen legitimeren of de identiteit
van een bepaalde groep vorm geven, maar ook is er extra aandacht voor archieven en
door oorlogsomstandigheden worden er zelfs nieuwe archieven gevormd. In het
kader van rechtsherstel zijn archieven eveneens van groot belang. Archieven zijn
onmisbaar bij het reconstrueren van gebeurtenissen en zeker ook bij de verwerking
ervan: ze vormen een beproefd wapen in de strijd tegen het vergeten en bij het
verdedigen van universele mensenrechten. Er is dus alle reden om te spreken van
zowel de macht als de onmacht in verband met archieven. Die twee zijden zijn tot
uitdrukking gebracht in de titel van dit jaarboek. Deze publicatie laat zien dat dit
thema niet exclusief verbonden is met de grote oorlogen van de twintigste eeuw,
maar in feite van alle tijden is, en bovendien steeds ook een opgave inhoudt voor de
toekomst.
Macht en Onmacht. De rol van archieven in oorlog en bij rechtsherstel is heel
nadrukkelijk het resultaat van een Vlaams-Nederlandse samenwerking. De bundel
werd samengesteld en geredigeerd door archivarissen uit Belgie en Nederland.
De auteurs werden gevonden in die beide landen en in de Verenigde Staten. In zekere
zin sluit dit jaarboek dan ook aan bij de Vlaams-Nederlandse co-productie Archives
without Borders uit 2010, die eveneens een ontegenzeggelijk grensoverschrijdend
karakter had.
De WBAD en de Stichting Archiefpublicaties danken de redactieleden, de auteurs
en sponsoren voor de realisering van een interessant jaarboek dat een goed zicht
verschaft op actuele discussies rond het brede thema van de macht en onmacht van
archieven.
Hildo van Engen
Stichting Archiefpubicaties
Julie Hendrickx
Vlaamse Vereniging voor Bibliotheek,
Archief Documentatie
Macht en Onmacht
De rol van archieven in oorlog en bij rechtsherstel
Redactie: Ron Blom, Gerd De Coster, Iris Heidebrink, Michel Vermote
2014 de auteurs en redacteuren
ontwerp - www.absoluutdesigners.com
druk - Schrijen-Lippertz, Voerendaal
ISBN/EAN 978-90-71251-38-2
Stichting Archiefpublicaties, 's-Gravenhage 2014
Deze uitgave is mogelijk gemaakt door de adverteerders:
Archiefschool/Hogeschool van Amsterdam (omslag 2)
Picturae (pagina 136)
De Ree archiefsystemen (omslag 3)
