o r m atic ntextinformatie rmatie Het Archief van het Informatiebureau van het Nederlandse Rode Kruis s 4+l Decontextualisering, hergebruiken hercontextualisering HOOFDSTUK Inleiding In 1909 kreeg het Nederlandse Rode Kruis bij Koninklijk Besluit de taak een Infor matiebureau in te stellen voor tijden van oorlog. De aanleiding hiervoor werd gevormd door de beide Haagse internationale Vredesconferenties van 1899 en 1907. Tijdens de Eerste Wereldoorlog was het Informatiebureau voor het eerst actief en gedurende de Tweede Wereldoorlog speelde het een belangrijke rol om de familie van krijgsgevangenen te informeren over het lot van hun verwanten. Na de Tweede Wereldoorlog werd op grote schaal informatie verzameld over vermiste personen in de twee oorlogsregio's: het bezette Europa en Nederlands-Indië. Na de oorlog hielden het Militair Gezag1 en particuliere organisaties zich bezig met het opsporen van de vele vermiste burgers. In 1946 werd de informatieverstrekking over het lot van vermisten de exclusieve taak van het Informatiebureau van het Nederlandse Rode Kruis. De grillige ontstaansgeschiedenis stelt de huidige en toekomstige gebruiker bij de interpretatie van archiefdocumenten voor grote problemen. Wat was de invloed van de continue reorganisatie en de veranderende werkwijze op het (her) gebruik van het materiaal en op de herkenbaarheid van de archiefvormer? Tegenwoordig komen de verzoeken om informatie vooral van nabestaanden van de tweede of derde genera tie, (wetenschappelijk) onderzoekers en medewerkers van herinneringsprojecten. De digitale beschikbaarheid van archieven met een gebrekkig gedocumenteerde ontstaansgeschiedenis leidt tot een acute behoefte van gebruikers aan context informatie (metadata)Die vraag komt vooral op bij de interpretatie van documen ten die tijdens de bezetting zijn aangemaakt, zoals de kaarten van de Joodsche Raadcartotheek. Het is aan de archivaris om de dynamische context van het materi aal zoveel mogelijk te reconstrueren, maar hoe? Ter illustratie van de problemen die voor de gebruiker spelen worden hier enkele belangrijke delen van de collectie van het Informatiebureau van het Nederlandse Rode Kruis beschreven qua ontstaan en gebruik. Er wordt ingegaan op de problematiek van decontextualisering van het materiaal, het hergebruik ervan en de noodzaak van hercontextualisering met de Joodsche Raadcartotheek als voorbeeld. Ook zal worden ingegaan op de bijzondere collectie Indische kamparchieven. Het huidige archief van de Afdeling Oorlogs nazorg, de opvolger van het Informatiebureau, bestaat uit zo'n 1100 strekkende meter met veel kaartsystemen, circa 235.000 Indische en Europese persoons- en n Ifëh t IHMWrifc* MARIEKE BOS, RAYMUND SCHÜTZ EN MICHIEL SCHWARTZENBERG 1 In bevrijd gebied werd het bestuur uitgeoefend op grond van het Besluit op de Bijzondere Staat van Beleg door het Militair Gezag (MG). Dit vormde het juridische raamwerk dat het openbare leven tussen 14 september 1944 en 4 maart 1946 regelde. Afwikkelingsbureau Militair Gezag (AMG), Overzicht der werkzaamheden van het militair gezag gedurende de bijzondere staat van beleg (Den Haag 1947), 1. 95

Periodiekviewer Koninklijke Vereniging van Archivarissen

Jaarboeken Stichting Archiefpublicaties | 2014 | | pagina 49