dat een mogelijke verzwaring van de informatiedruk in verticaal toezicht naar ver
wachting wordt vermeden door het in gezamenlijkheid ontwikkelen van de sector
specifieke beleidskaders.31 Dat de KPI's in ieder geval bij verschillende hoofden DIV
tot moeizame beoordelingen leiden, ondersteunt wel het aandachtspunt van zowel
de KVAN en BRAIN als de VNG voor het aanstellen van voldoende deskundig
personeel, of dit nu een archivaris of archiefinspecteur is (zoals de KVAN en BRAIN
propageren), of een recordsmanager.32
Dossier 33 095: wijziging van onder meer de Archiefwet 1995
Met het voorstel van wet voor de wijziging van (hoofdzakelijk) de Archiefwet beoogt
de staatssecretaris van OCW kort gezegd de volgende punten te bereiken:
het plaatsen van de overgebrachte archieven van provinciale organen onder het
zorgdragerschap van de provincies zelf;
het bieden van een wettelijke basis voor de benoeming van een provinciearchi
varis;
het opheffen van de directe adviesfunctie van de Raad voor Cultuur bij de
vaststelling van selectielijsten;
het verplaatsen van de adviesfunctie voor openbaarheidsbeperkingen van archief
ouder dan 75 jaar naar de Algemeen Rijksarchivaris.33
Vanwege de afbakening van het onderwerp van dit artikel komt de nadruk te liggen
op de behandeling van de eerste twee punten.34 Voor het beheer van de provinciale
archiefbewaarplaats wordt een provinciearchivaris aangesteld, die ook toeziet op het
archiefbeheer in de niet-overgebrachte fase; een taak die voor de wetswijziging bij de
provinciaal archiefinspecteur berust. De benoeming van de provinciearchivaris is
echter, net als voor gemeenten en waterschappen (en in tegenstelling tot de provin
ciaal archiefinspecteur)niet verplicht: dit wordt al bij de vorming van de Archiefwet
niet gezien als "een zodanig essentiële voorwaarde voor de kwaliteit van de zorg
dat dit als norm zou moeten worden voorgeschreven.35 De afweging tot het benoe
men van een archivaris wordt hiermee ook op provinciaal niveau aan het overheids
orgaan zelf overgelaten. Aangezien de functie archiefinspecteur met de vervanging
van artikelen 28 en 29 van de Archiefwet ook komt te vervallen, geldt in de nieuwe
situatie geen wettelijke verplichting meer voor het aanstellen van een gediplomeerd
archivaris bij provincies, noch voor het beheer, noch voor het toezicht.36 Aan latere
oproepen vanuit het veld wordt hieromtrent ook geen gevolg gegeven.37 Daarbij
wordt in relatie tot de archiefinspecteurs de opmerking gemaakt dat men in de
Archiefvisie voor hen een nieuwe rol ziet weggelegd als kennisverspreiders en advi
seurs bij de uitvoering van de innovatieagenda;38 een rol die voor een aantal inspec
teurs aanvankelijk moeilijk te rijmen zal zijn met de functie van toezichthouder.39
Een vergelijking van het voorgaande is te maken met de opmerkingen van minister
Donner tijdens de behandeling van de Wrgt in de Tweede Kamer, dat de KPI's
moeten volstaan om een doelmatige rapportage van en toezicht op het archiefbeheer
en de archiefzorg van overheidsorganen te bewerkstelligen.40 Een archivaris in een
benoemde functie wordt door de centrale overheid blijkbaar niet als voorwaarde voor
kwalitatief voldoende archiefbeheer gezien.
Wijziging Archiefwet, ontwikkeling en reacties
Tijdens de publieke consultatieronde worden enkele opmerkingen geplaatst bij het
wetsvoorstel.41 De consultaties en de opmerkingen van de VNG en directeuren van
de RHC's hebben voornamelijk geleid tot aanpassing van de MvT, met een enkele
wijziging in artikel 15, waardoor de beslissing voor de openbaarheidsbeperking van
provinciale archieven komt te liggen bij het eerst hogere overheidsorgaan: het minis
terie.42
De Raad van State heeft geen inhoudelij ke opmerkingen geplaatst bij het wets
voorstel.43 Anders geldt dat voor de Raad voor Cultuur (RvC) die in twee brieven
afwijzend op het wetsvoorstel reageert, onder meer omdat dit niet in lijn is met de
historische opvattingen over het beheer van provinciale archieven na overbrenging.
In de vorige archiefwetten werden de provincies stelselmatig gezien als niet voldoen
de geoutilleerd voor de zorg voor de eigen archieven. Vanuit dit standpunt werd deze
zorg aan het Rijk toevertrouwd. De RvC ziet het wetsvoorstel als een onvoldoende
onderbouwde breuk met die traditie.44 Naast het gebrek aan historische reflectie ziet
de RvC het ook als een tekortkoming dat in het voorstel enkel wordt verwezen naar
het regeerakkoord en niet naar bijvoorbeeld de Archiefvisie, dat die Archiefvisie in
zijn geheel ook niet valt terug te lezen en dat het voorstel ook komt op een voor het
archiefveld inopportuun moment. De RvC adviseert dan ook om de eerste jaren de
overdracht van de zorg op titel van delegatie te arrangeren, alvorens tot een wetswijzi
ging over te gaan.45 De staatssecretaris neemt het advies van de RvC niet over met als
onderbouwing dat de RHC's deze overgang moeten kunnen opvangen. Hij houdt
vast aan het uitgangspunt dat elk overheidsorgaan zorg moet dragen voor de eigen
archieven, met de (enigszins droge) toevoeging dat de delegatie zoals de RvC die voor
zich ziet, binnen de huidige kaders van de Archiefwet überhaupt niet mogelijk is.46
HET BESTEL
31 Beide opmerkingen zijn gemaakt door de minister tijdens de behandeling van de Wrgt op 14 september 2011,
Handelingen II, 2010/11, 32 389, nr. 106, p. 60. De opmerkingen werden gemaakt naar aanleiding van de
vraag van kamerlid Koopmans van het CDA, gemeld op dezelfde pagina.
32 Verslag Dvl,p. 11-12.
33 Gepubliceerde concept consultatie van wet van 24 februari 2011 (hierna: Cc Wijziging Aw), p. 1-4, evenals
de MvT op de Wijziging van onder meer de Archiefwet, Kamerstukken II2011/12, 33095, nr. 3 (hierna: MvT
Wijziging Aw), p. 1.
34 De adviesfunctie bij het stellen van nadere openbaarheidsbeperkingen na 75 jaar is ook relevant voor de
beroepspraktijk van de rijksarchivarissen, maar slechts in uitzonderingsgevallen voor de verhouding tussen
beroepsbeoefenaren bij onderscheidenlijk provincies en gemeenten.
35 MvT Wijziging Aw, p. 5-6.
36 Idem, p. 6-7.
37 Idem, p. 12-13.
38 Idem, p. 7.
39 En mogelijk zelfs met de toekomstige functie, als zij worden aangesteld voor de uitvoering van het generiek
toezicht op basis van artikel 124e Gemeentewet. Het ligt in de lijn der verwachting (of althans, in de lijn der
hoop) dat de persoon die de rol van toezichthouder toebedeeld krijgt, niet tevens de adviseursrol zal dragen.
124
JOOST VAN KOUTRIK OUDE WIJN IN 'NIEUWE SCHOENEN'?
40 Zie noot 31.
41 De opmerkingen zelf zijn beschikbaar op de website voor openbare consultaties. Daarnaast is een consul-
tatieverslag gepubliceerd van de inhoudelijke opmerkingen. Blijkens het consultatieverslag richten de
consultaties zich (verspreid) op de hoofdpunten van het voorstel, waarbij ook vraagtekens worden gezet bij
de gevolgen voor de overdracht van het zorgdragerschap van de provinciale archieven naar de provincies zelf,
nadat deze archieven zijn overgebracht. Zie het dossier van 7 maart 2011 op de website van de overheid voor
internetconsultatie, www.internetconsultatie.nl, betreffende de Wet tot wijziging van de Archiefwet 1995.
42 MvT Wijziging Aw, p. 11-13
43 Zoals aangegeven in het nader rapport van het ministerie van OCW aan het staatshoofd van 14 november,
nummer WJZ-344777, en het gelijkluidende bericht van de Raad van State zelf van 2 november 2011,
nummer W05.11.0398/1.
44 Advies RvCvan 7 juli 2011, kenmerk aca-2011.06148/5, p. 5-7. Vanwege de afbakening van het onderwerp
van dit artikel, wordt alleen het eerste advies van de RvC behandeld.
45 Idem, p. 9-13.
46 MvT Wijziging Aw, p. 14-15.
125