het Nederlands Archiefwezen, staan de namen
van 2150 lieden in het archiefwezen werkzaam
(al dan niet als archivaris), 795 hiervan zijn
vrouwen; 36,9 dus.19
De 'archief-vrouwen', Van Dale woordenboek
kent het lemma 'archivaresse', in de fictie
zijn Stella Verstarre in Kees van Beijnums
De Ordening, Katia Steiner in Elia Barceló's
Stemmen uit het verleden, Irena Schmidt in
Hans Lebek's Karteileichen en Abigail Chaise in
Jon Turtletaub's National Treasure. Daarnaast de
studente archivistiek Francisca Eloïse in Ariënne
de Bruijns Ismael, Ellen Winter, de assistente van
Ben Reese bij Sally Wright. Hoewel zij niet in de
lijst met de zestig archivarissen is opgenomen,
noem ik hier ook Tesla Wedholm uit Genvagar
(Schleichwege) van August Strindberg. Tesla ver
richt enkele archiefwerkzaamheden, maar houdt
zich voornamelijk met name bezig met het trans
criberen van Oud-Zweedse archiefdocumenten.
Hier van belang is dat de archivaris in het zelfde
verhaal zegt dat hij het ongebruikelijk vindt dat
vrouwen zich met dit soort zaken bezig houden.
Kennis van archieven en oude talen zijn kennelijk
geen vrouwenzaken. De archivaris in Johan
Been's De avonturen van een stadhuisklerk lijkt
zelfs een verklaard tegenstander van emancipatie,
althans, in het archief, want "daar hooren
mannen op, en geen vrouwen". Gelukkig wordt
hij gewezen op deze "ouderwetsche opvatting", en
wel door zijn nichtje die langzaam geïnteresseerd
raakt in het vak van archivaris, maar uiteindelijk
toch liever zal trouwen.
Ik weet niet of er een bewuste of een onbewuste samenhang bestaat tussen het
aantal vrouwelijke archivarissen in de fictie en het aantal fictieve werken door
vrouwen gecreëerd. Van de 48 schrijvers/scenaristen, regisseurs en tekenaars
die ik bijeen heb gebracht, is 9 vrouw. 7 daarvan laten de archivaris man zijn,
1 een vrouw, 1 geeft ruimte voor een man en een vrouw. Van de 39 mannelijke
schrijvers/scenaristen, regisseurs en tekenaars, hebben 2 een rol toebedeeld aan
PROFESSIE
Angela Schijf als Stella
naar Kees van Beijnums
De ordening
Diane Kruger als
Abigail Chase in
National Treasure
19 Van sommige personen is de naam vaker dan eenmaal opgenomen, correctie heb ik achterwege gelaten.
Bij het tellen van de vrouwen ben ik uitgegaan van de aanduiding 'mw' of een dubbele achternaam
(uitzonderingen daargelaten), maar heb de correctheid van de opgaven niet geverifieerd. Almanak van
het Nederlands Archiefwezen 2009/2010 (z.p: Koninklijke Vereniging van Archivarissen in Nederland,
z.j. [2009]).
20 Arlene Schmuland, 'The archival image in fiction: An analyses and annotated bibliography', American
Archivist 62 (Spring 1999) pp 24-73. Onder andere op basis van de bibliografie in dit artikel is de website
The Fictional World of Archives, Art Galleries and Museums ingericht. Op die website staan niet alleen over
zichten van literatuur met als leidmotief archieven of archivarissen, maar ook verwijzingen naar film en tv,
speelgoed, computerspelletjes en software, naast humoreske verwijzingen en een korte bibliografie.
http://victoria.tc.ca/~mattison/ficarch/index.htm (raadpleegdatum 3 augustus 2009).
92