het Nederlands Archiefwezen, staan de namen van 2150 lieden in het archiefwezen werkzaam (al dan niet als archivaris), 795 hiervan zijn vrouwen; 36,9 dus.19 De 'archief-vrouwen', Van Dale woordenboek kent het lemma 'archivaresse', in de fictie zijn Stella Verstarre in Kees van Beijnums De Ordening, Katia Steiner in Elia Barceló's Stemmen uit het verleden, Irena Schmidt in Hans Lebek's Karteileichen en Abigail Chaise in Jon Turtletaub's National Treasure. Daarnaast de studente archivistiek Francisca Eloïse in Ariënne de Bruijns Ismael, Ellen Winter, de assistente van Ben Reese bij Sally Wright. Hoewel zij niet in de lijst met de zestig archivarissen is opgenomen, noem ik hier ook Tesla Wedholm uit Genvagar (Schleichwege) van August Strindberg. Tesla ver richt enkele archiefwerkzaamheden, maar houdt zich voornamelijk met name bezig met het trans criberen van Oud-Zweedse archiefdocumenten. Hier van belang is dat de archivaris in het zelfde verhaal zegt dat hij het ongebruikelijk vindt dat vrouwen zich met dit soort zaken bezig houden. Kennis van archieven en oude talen zijn kennelijk geen vrouwenzaken. De archivaris in Johan Been's De avonturen van een stadhuisklerk lijkt zelfs een verklaard tegenstander van emancipatie, althans, in het archief, want "daar hooren mannen op, en geen vrouwen". Gelukkig wordt hij gewezen op deze "ouderwetsche opvatting", en wel door zijn nichtje die langzaam geïnteresseerd raakt in het vak van archivaris, maar uiteindelijk toch liever zal trouwen. Ik weet niet of er een bewuste of een onbewuste samenhang bestaat tussen het aantal vrouwelijke archivarissen in de fictie en het aantal fictieve werken door vrouwen gecreëerd. Van de 48 schrijvers/scenaristen, regisseurs en tekenaars die ik bijeen heb gebracht, is 9 vrouw. 7 daarvan laten de archivaris man zijn, 1 een vrouw, 1 geeft ruimte voor een man en een vrouw. Van de 39 mannelijke schrijvers/scenaristen, regisseurs en tekenaars, hebben 2 een rol toebedeeld aan PROFESSIE Angela Schijf als Stella naar Kees van Beijnums De ordening Diane Kruger als Abigail Chase in National Treasure 19 Van sommige personen is de naam vaker dan eenmaal opgenomen, correctie heb ik achterwege gelaten. Bij het tellen van de vrouwen ben ik uitgegaan van de aanduiding 'mw' of een dubbele achternaam (uitzonderingen daargelaten), maar heb de correctheid van de opgaven niet geverifieerd. Almanak van het Nederlands Archiefwezen 2009/2010 (z.p: Koninklijke Vereniging van Archivarissen in Nederland, z.j. [2009]). 20 Arlene Schmuland, 'The archival image in fiction: An analyses and annotated bibliography', American Archivist 62 (Spring 1999) pp 24-73. Onder andere op basis van de bibliografie in dit artikel is de website The Fictional World of Archives, Art Galleries and Museums ingericht. Op die website staan niet alleen over zichten van literatuur met als leidmotief archieven of archivarissen, maar ook verwijzingen naar film en tv, speelgoed, computerspelletjes en software, naast humoreske verwijzingen en een korte bibliografie. http://victoria.tc.ca/~mattison/ficarch/index.htm (raadpleegdatum 3 augustus 2009). 92

Periodiekviewer Koninklijke Vereniging van Archivarissen

Jaarboeken Stichting Archiefpublicaties | 2010 | | pagina 94