Met (uit)sterven bedreigd
De ongezonde levenswijze van gekke Karei is in de vorige paragraaf genoemd.
Maar wat zijn leven nog ongezonder maakt, is het feit dat Karei's keel wordt door
gesneden en hij vervolgens met de boel in vlammen opgaat. Dood in het archief!
Dood door het archief? Dat laatste is niet de reden dat archivaris Clavigo in het
gelijknamige treurspel van Johann Wolfgang Goethe om het leven komt. Clavigo
werd het slachtoffer van een niet nagekomen belofte aan een vrouw. En vrouwen
spelen in dit geval ook een rol van betekenis in de ondergang van de archivarissen
Winston Smith en Sam Lowry in respectievelijk George Orwell's Nineteen-eighty-
four en Terry Gilliam's Brazil. Het door critici als onverbloemde maatschappij
kritisch gekenschetste werk U Registraturi ('In de registratuurvan de Kroaat Ante
Kovacic is een aanklacht tegen de toenemende bureaucratie in het Kroatië van de
jaren 1880, verbeeld aan de hand van de metafoor van het archief. Het verhaal
ontpopt zich uiteindelijk tot een niet goed aflopende tearjerker. Het geval wil dat
de archivaris in kwestie Ivica Kicmanovic, als gevolg van een onmogelijke liefde
uiteindelijk vervalt tot overmatig alcoholgebruik, het archief inbrand steekt en
daarbij zelf het leven laat. Brand in het archief en verbrand archief is niet zelden
oorzaak en gevolg van het optreden van de archivaris, maar zoals we eerder
hebben gezien, horen moord en doodslag daar dus ook bij. De vermoorde archiva
rissen in het verhaal van Jifi Marek zijn daarvan stille getuigen.
Al met al sterven 8 van de 60 archivarissen een gewelddadige dood, en dat is
omgerekend toch ruim 13 op de 100. Een beduidend hoger aantal dan het gemid
deld aantal vermoordden in de Europese Unie (EU-27-lidstaten, over de jaren
2003-200713) namelijk 0,00151 op de 100. De vergelijking gaat vanzelfsprekend
mank als gevolg van de verschillen in grootte en representativiteit van de twee
populaties. Overigens, in 3 van de 8 gevallen waarbij de archivaris door geweld is
omgekomen, is ook het archief in vlammen opgegaan. Bij slechts 1 van de in
totaal 4 archieven die in de fik is gevlogen, zijn geen menselijke slachtoffers te
betreuren. Hoe het ook zij, het zijn barre tijden en het beroep is gevaarlijk.
Kennelijk zijn het niet de bijbaantjes als oplichter, dief of moordenaar die het
leven van een archivaris in gevaar brengen, hij heeft meer te duchten van moord,
Eén beroepveel bijbaantjes
Externe factoren zijn veelal oorzaak van ellende.
Toch roepen sommige archivarissen het gevaar
over zichzelf af. Sterke binken en stoere knapen
zijn zij over het algemeen niet, al zijn er uitzonde
ringen. De al genoemde Ben Reese van Sally
Wright is er zo'n uitzondering. Niet onbelangrijk,
naast zijn werk als archivaris lost de eind-dertiger
Reese de een na de andere moord op. Hij doet niet
onder voor de gezette en kalende gepensioneerde
archivaris Aaron Willoagby in de twee-delige
stripreeks Red Bridge van Gabrielle Gamberini,
Maryse Charles en Jean-Francois Charles. En dan
is er ook nog collega archivaris/detective
Gamberini)
doodslag, vrouwen en brand.
PROFESSIE
Aaron Willoagby in
Red Bridge (Illustratie
door Gaberiele
86