Geleerdheid, geletterdheid, wijsheid,eruditie, list, bedrog, doodslag en moord in een geromantiseerd beroep Archivarissen in fictie, hun competenties, opleiding, scholing en nog veel meer Inleiding Echte archivarissen die nooit hebben geleefd, maar leven en voortleven. Echte archivarissen die nooit hebben bestaan, maar er wel zijn en voort bestaan. De archivaris verbeeld: beschreven, omschreven, bezongen, neergezet, getekend, uitgetekend, gefilmd, verfilmd. In de boze buitenwereld en dus bij boeren, burgers en buitenluien mogelijk ook bij bureaucraten en bestuurders, bestaat een beeld van de archivaris dat nogal afwijkt van het zelfbeeld. "Hoe vaak worden wij [archivarissen] niet geassocieerd met een rustig bestaan, weinig dyna miek, een meegaande attitude, mooie oude gebouwen en meters stoffig oud papier", verzuchtte archivaris Richard Hermans ooit. En hij constateerde dat "de persiflage van Tom Manders' archivaris (muizenhokje, muizekooitje, muizevalle- tje, hik) dan wel wat overdreven [mag] zijn, al te ver van het beeld dat anderen van ons beroep hebben, ligt het niet af'.1 De vraag is of dat erg is. Ik denk van niet. Het is uiteindelijk aan de lezer-archivaris of de archivaris als lezer, of hij/zij zich herkent. Kiezen en delen Er is een schier oneindige hoeveelheid werken waarin een rol voor archivarissen is weggelegd. Het lijkt dan ook niet mogelijk alle fictieve archivarissen de revue te laten passeren. Maar, wat zijn archivarissen in de fictie? De 'klassieke' archivaris? Hoeder en houder van oude manuscripten? Ik kies voor archivarissen in de brede zin van het woord. Dus ook DIV-medewerkers, registrators, 'gewone' archief- HANS WAALWIJK 1 M.R. Hermans, "'Spoken bestaan niet. Of toch?'Het beeld van de archivaris", Nederlands Archievenblad 94, (september 1990) pp 259-264, aldaar p. 263. 2 Zie voor een alleraardigst essay over bureaucraten en met name scribenten in de literatuur en een rechts historisch overzicht doorspekt met verwijzingen naar literaire werken, respectievelijk Rainer Maria Kiesow Der Apparat führt zum Tod. Über Bürokratien alter und neuer Ordnung. [Vorlesung im Radio: SWR 2, Sendung Aula vom 26.05.2002] db.swr.de/upload/manuskriptdienst/aula/au0520021445.rtf (raadpleegdatum 3 augustus 2009) en Rainer Maria Kiesow, Das Alphabet des Rechts (Frankfurt am Main: Fischer Taschenbuch Verlag, 2004), vooral het lemma 'Registratur' (pp 218-234). 80

Periodiekviewer Koninklijke Vereniging van Archivarissen

Jaarboeken Stichting Archiefpublicaties | 2010 | | pagina 82