leesbaarheid is het bijvoorbeeld aangewezen dat voor elk digitaal object de nodige
technische metadata worden geregistreerd en gearchiveerd2. Ook de relaties
tussen de archiefdocumenten en hun representaties enerzijds en tussen de repre
sentaties en hun digitale objecten anderzijds worden best expliciet gemaakt. Die
relaties kunnen in de digitale realiteit heel complexe vormen aannemen.
Bovendien kunnen ze niet langer uit de fysieke kenmerken van een bestanddeel
en/of uit hun fysieke plaats in het archief worden afgeleid. Digitale objecten
hebben trouwens geen echte fysieke plaats meer: hun locatie binnen een bedrijfs-
applicatie of archiveringssysteem is louter en alleen gebaseerd op metadata.
Op het vlak van metadata vallen enkele belangrijke verschillen tussen het beheer
van analoge en digitale archieven te noteren. In de analoge wereld is het bijvoor
beeld niet nodig dat elk archiefobject van metadata wordt voorzien. Voor digitale
archiefdocumenten is dit wel het geval. Bovendien zijn meer verschillende
soorten metadata nodig. Typisch voor duurzame digitale archivering is het lange-
termijnperspectief dat wordt gehanteerd. Metadata van of over digitale archief
documenten bijhouden is niet alleen een kwestie van informatiemodellering.
Specifieke aandachtspunten als de digitale duurzaamheid van de metadata en een
duurzame relatie tussen de archiefdocumenten en hun metadata zijn minstens
even belangrijk. Het archiveringssysteem moet hier de nodige voorzieningen of
oplossingen voor aanbieden.
Een nieuw gegeven hierbij is ook de archivering van records management metada
ta en de informatiearchitectuur die digitale archiefvorming en het beheer van
digitale archieven vraagt. Archiefvormende bedrijfsapplicaties puilen als het ware
uit van de metadata die ze over de digitale archiefdocumenten bevatten. Er dient
bijgevolg archiefwaardering en archiefselectie op deze metadata te worden toege
past. Enerzijds zal een deel van de metadata met archiefwaarde als onderdeel van
de archiefbeschrijving worden herbruikt. Een deel van die metadata zal hiervoor
verder worden aangevuld en geëxpliciteerd, wat in de praktijk een verdere bewer
king van die metadata inhoudt. Anderzijds is het aangewezen om de records
management metadata ongewijzigd te archiveren. Die metadata is immers van
essentieel belang voor de archivering van authentieke archiefdocumenten. Bij de
inrichting van zijn archiveringssysteem en meer bepaald bij het inrichten van zijn
informatiearchitectuur moet de archivaris hier terdege rekening mee houden. De
informatiearchitectuur van zijn archiveringssysteem (RMA, digitaal depot, enz.)
moet ruimte voor beide functionaliteiten bieden en moet voldoende generiek zijn
om heel afwijkende (meta-) datamodellen te ondersteunen. Iedere bedrijfsappli-
catie heeft immers zijn eigen (meta-)datamodel.
Deze evoluties hebben onder meer tot gevolg dat voor het beheer van digitale
archiefdocumenten de klemtoon veel meer op de metadata dan op de digitale
documenten zelf komt te liggen. De context, de herkomst en de historiek van de
digitale archiefdocumenten kunnen almaar minder uit de documenten zelf
worden afgeleid. Zonder metadata kunnen geen gecontextualiseerde archiefdocu
menten worden gearchiveerd zodat metadata van essentieel belang zijn. Om
authentieke en betrouwbare digitale archiefdocumenten te archiveren, is de klem-
PROFESSIE
2 Voorbeelden van deze technische metadata zijn onder meer: de fixity information (bijv. de checksums, de
CRC's), de reference information (bijv. de ID, het uniek adres), de representation information (bijv. de
karakterisering of identificatie van het bestandsformaat en het technisch profiel of subformaat).
62