Wat de werkelijke omslag op internet is, die we over het algemeen met de paraplu
term Web 2.0 aanduiden, kunnen we misschien wel het beste begrijpen als we
een concreet en voor onze beroepsgroep herkenbaar voorbeeld uitpluizen. Onze
grootste klantengroep, de genealogen, laat ons namelijk al jaren achtereen zien
welke veranderingen zich op dit moment online voor onze ogen voltrekken.
Veranderingen die we desondanks nauwelijks lijken waar te nemen of waarbij
we niet stil lijken te staan, misschien wel omdat ze zich zo geleidelijk en vanzelf
sprekend lijken te voltrekken.
Genealogen wijzen de weg
Stamboomonderzoekers verenigden zich namelijk al vroeg online in digitale
gemeenschappen door deelname aan verschillende forums en discussiegroepen.
Door te kijken naar de ontwikkeling van deze gemeenschappen kunnen archiva
rissen veel leren over hun eigen, nieuwe rol op het sociale web.
Een bekende online gemeenschap is soc.genealogy.benelux, ooit begonnen als
Usenet-groep en tegenwoordig te vinden onder de mantel van Google
Discussiegroepen.4 Via deze groep wisselen genealogen uit vooral Nederland en
Vlaanderen kennis en ervaringen uit en leggen ze vragen en problemen aan elkaar
voor. Dat varieert van opzoekvragen en verzoeken om kopieën tot leesproblemen
en onderzoekshulp. In de meeste gevallen hebben vraagstellers binnen een dag
meerdere antwoorden. Een archivaris zou wellicht zijn wenkbrauwen fronsen bij
het lezen van sommige antwoorden, maar feit is dat ook veel ervaren onderzoe
kers op deze manier hun kennis delen. Sommigen gelden inmiddels als autoriteit
binnen de groep op bepaalde onderzoeksterreinen en voor sommige archivarissen
is het berichtenarchief - raadpleegbaar via Google - inmiddels een waardevolle
kennisbron.
Na verloop van tijd zijn veel genealogen begonnen met het in de groep posten van
berichten met daarin familieadvertenties (vooral overlijdensberichten) die zij uit
landelijke en regionale dagbladen halen. Hierbij worden alle berichten opgeno
men, dus niet alleen die betrekking hebben op het eigen onderzoek of de eigen
familienaam. Dergelijke familieberichten worden vervolgens ook nog geautomati
seerd uit de discussies gefilterd en apart ontsloten via de website Annonce Revue.
Via die website zijn inmiddels familieberichten tot een decennium terug volledig
te doorzoeken.5
Omdat veel vragen steeds maar weer terugkeerden in de groep (bijvoorbeeld naar
zoiets als de betekenis van afkortingen in bevolkingsregisters) en steeds weer
dezelfde antwoorden moesten worden gegeven, is in 1999 een FAQ (Frequently
Asked Questions) en een jaar later de website Geneaknowhow.net opgezet.6 Deze
website is inmiddels uitgegroeid tot een enorme kennisbank die, net als het
berichtenarchief van de discussiegroep, door archiefmedewerkers veelvuldig
wordt geraadpleegd. In de loop der tijd is de website bovendien uitgebreid met een
CHIDO HOUBRAKEN, CHRISTIAN VAN DER VEN, M.M.V. INGMAR KOCH DE SOCIALE ARCHIVARIS
4 http://groups.google.com/group/soc.genealogy.benelux (laatst geopend 1 februari 2010).
5 http://www.geneaservice.nl/ar (laatst geopend 1 februari 2010).
6 http://www.geneaknowhow.net (laatst geopend 1 februari 2010).
51