Deel en Heers! Kennis delen 2.0
Inleiding
De 21e eeuw kenmerkt zich voor archiefdiensten tot dusver door de exponentieel
toegenomen digitalisering en automatisering. De digitale wereld rukt aan twee
kanten op. Vanuit de aanbodkant van informatie is er een overheid die steeds
verder het pad van digitale informatievoorziening opgaat. Hetzelfde speelt zich af
bij particuliere archiefvormers zoals bedrijven en instellingen. Binnen afzienbare
tijd krijgen archieven geen papieren informatie meer binnen.
Aan de andere kant zitten de gebruikers onderzoekers die steeds vaker en beter
in staat zijn om op digitale wijze hun vragen beantwoord te krijgen, met of zonder
hulp van de digitaal beschikbare informatie van archiefdiensten. In deze digitale
bankschroef is het steeds moeilijker om als individuele archivaris of archiefinstel
ling oplossingen te bedenken en te realiseren. Het is bittere noodzaak dat archief
diensten samen op zoek gaan naar oplossingen door hun denkkracht en middelen
te bundelen. Vaste, bestaande structuren zoals KVAN en BRAIN blijken niet altijd
de juiste plaats te zijn om dat te bewerkstelligen. Het bewandelen van de gebaande
wegen leidt regelmatig tot polderen, halfslachtige producten en het vertragen van
besluitvorming. Een initiatief als de Archief 2.0 community1 laat zien dat een
flexibele groep soms effectiever is. Een dergelijk los verband van medewerkers uit
archiefdiensten en bedrijven is beter in staat om voor een concreet probleem
oplossingen te bedenken en realiseren. In dit artikel laten we zien dat beschikbare
web 2.0 tools kunnen bijdragen in die samenwerking en kennis delen. Een nieuwe
manier van professionaliseren voor archivarissen.
De 21e eeuw lokt archieven het depot en de studiezaal uit door online inventaris
sen, digitale (nadere) toegangen, webtentoonstellingen en beeldbanken. Die ont
wikkeling heeft ons geen windeieren gelegd; het aantal digitale bezoekers overtreft
in veelvoud het fysieke bezoek. En waar de studiezalen langzaam leger raken,
groeit het aantal digitale bezoekers nog steeds.
Onze organisaties zijn (nog) niet ingericht op die nieuwe situatie. De nadruk
bij dienstverlening ligt op studiezaalbezoek en ook in de opleidingen voor
medewerkers dienstverlening ligt de nadruk op de fysieke dienstverlening, op de
studiezaal, op het draaien van baliediensten. In de taakbeschrijving van archief
medewerkers staat niets over kennis delen en actief deelnemen aan online activi
teiten die daar aan bijdragen. Online werken staat nog te boek als spelen, als niet
productief bezig zijn.
Onze klanten daarentegen hebben al jaren ervaring in het online organiseren van
hun activiteiten. Zij organiseren zich in losse en minder losse initiatieven van
nieuwsgroepen tot weblogs via verenigingen en community's waarbij hulp, delen,
LUUD DE BROUWER, TOM COBBAERT EN TIM DE HAAN
1 http://www.archief20.org (laatst geopend op 1 februari 2010).
298