Professionaliteit
Inleiding
Het begrip professionaliteit betekent in de meest courante opvatting "datgene wat
een beroep of een beroepsbeoefenaar typeert". Het voorbeeld in de Van Dale is
duidelijk: "dat getuigt (niet) van professionaliteit". Wij hebben het voor dit
hoofdstuk opgevat als "de mate waarin de beroepsbeoefenaar voldoet aan de eisen
die de professie stelt aan beroep, beroepsbeoefenaar en beroepsuitoefening". Deze
opvatting biedt ruimte voor gradaties en voor benaderingen vanuit verschillende
invalshoeken.
Professionaliteit kan in de eerste plaats als een norm gezien worden, waartegen
beroepsuitoefening wordt getoetst. Bijvoorbeeld in het geval van klachten, om een
uitspraak te doen of de professional heeft gehandeld conform de eisen van
beroepsuitoefening en beroepsethiek. Dergelijke eisen vindt de archivaris in de
ICA code, die elk KVAN lid trouwens onderschrijft. De code is ook van toepassing
op records management, maar momenteel niet actueel voor de georganiseerde
records managers in ons land (en vrijwel nergens). De code is ook geen onder
werp van systematische reflectie, laat staan handhaving. Er is geen commissie die
toetst of het handelen van een professional in een gegeven situatie voldoet aan de
eisen van de code. Het is jammer genoeg niet gelukt een bijdrage op te nemen met
kritische reflecties op beroepsethische vraagstukken. Maar wat in het vat zit, ver
zuurt niet.
Professionaliteit kan in de tweede plaats worden gezien vanuit het perspectief van
de verwerving. Hoe verwerft een instromer in het beroep zijn of haar kennis en
bekwaamheid? Deze vraag komt aan de orde in de eerste drie artikelen van
Scheurkogel, Uhde en Duranti.
Het artikel van Hans Scheurkogel dat we in "zijn jaarboek" opnemen is een
Engelstalige bijdrage uit 2005. Het artikel "What master's voice?" verscheen in
een bundel die werd uitgegeven in Marburg en is daardoor niet voor iedereen
gemakkelijk te vinden. Hij onderzoekt en vergelijkt welke master programma's
er in Europa zijn (Amsterdam, Brussel en Madrid). Hij bepleit een helder
- Europees - profiel van de hoger opgeleide archivaris en hierop gebaseerd een
- eveneens Europees - master programma. Om de discussie te voeden citeert hij
een zestiende eeuws beroepsprofiel van een registrator-archivaris, met nadruk op
diens "habitus"1 - met een beetje overdrijving en als anachronisme diens "compe-
177
HOOFDSTUK
1 Volgens de transcriptie van Hans Waalwijk, zie het artikel van Hans Scheurkogel.