digitaal in te leveren met gebruikmaking van het Burgerservice nummer van de
buurman.
Het niet vastleggen van bestuursdaden kan dus een manier zijn om onder
verplichtingen uit te komen en ertoe leiden dat het moeilijk is om een rechtsper
soon aansprakelijk te stellen. Een mooi voorbeeld hiervan is een schets in een
reeks berichten onder de noemer 'Bureaucratische Horror' verzameld in de NRC
Handelsblad in de zomer van 2007.71 Een consument met eigen bedrijf heeft
problemen met de telefoon- en internetaansluiting van in dit geval KPN/Planet
Internet. Er wordt verhaald dat er tijdelijk geen verbindingen zijn, de consument
wil niet meer dan herstel van de verbindingen met de buitenwereld. Ervan
uitgaande dat het verhaal zoals geschetst in NRC Handelsblad correct is, zou het
telecommunicatiebedrijf het berichtenverkeer met de consument niet op schrift
willen hebben. "Dat je vaak niet op hun [KPN, HW] e-mails kunt reageren,
[zo stelt de eigenaar van onderhavig eenmansbedrijf, HW] 'no reply' staat er, je
moet dan naar de website, vragenlijsten invullen Ik merk steeds dat ze niets
op schrift willen, [d]an schrijven ze, 'om de problemen zo snel mogelijk te
verhelpen, verzoeken wij u geen aangetekende brieven te sturen, maar telefonisch
contact met ons op te nemen." Onder het mom van serviceverlening, kwaliteit en
snelheid van probleemoplossing, bewust of onbewust proberen om door het niet
vastleggen van gegevens, ook niet aansprakelijk te kunnen worden gesteld?
Dit voorbeeld is er slechts één, er zijn er (te) veel om op te noemen.
In een ander geval is bij de eindevaluatie van de Wet bijzondere opsporings
bevoegdheden geconstateerd dat: "er [niet] wordtgecheckt of wat wordt
opgeschreven, overeenstemt met de realiteit".72 Ondanks dat lijken, volgens de
evaluatie, dossiers - in dit geval opsporingsdossiers - volledig te zijn (cursivering
HW). Een opmerkelijke constatering als in dat zelfde rapport staat, dat je als
beoordelaar van zo'n dossier niet weet "of ze [de opsporingsambtenaren, HW]
meer hebben gezien en wat ze meer wilden en wat ze wel hebben gedaan, maar
niet hebben opgeschreven. Dat weet je nooit, het komt niet uit, of toevallig als
dingen niet op elkaar passen en er dus eerder al iets is gebeurd, of iets anders
is gebeurd dan opgeschreven", aldus een kritische kanttekening bij het opspo
ringsdossier door een rechter.73
We doen het altijd (al) zo
Het kan natuurlijk zijn dat de voorbeelden genoemd in de vorige paragraaf het
gevolg zijn van een onbewuste actie. Immers, werken is mensenwerk en mensen
zijn gewoontedieren. Hoe vaak horen we, 'is historisch gegroeid' en 'we doen
dit altijd zo'. Interessant is dat dit laatste argument ook een bewuste reden kan
zijn om iets niet vast te leggen, terwijl de aard van de zaak vastlegging echt
afdwingt. Althans, zou hebben afgedwongen, want er ging iets geheel fout waar
door de documentaire neerslag van het handelen ineens van groot belang bleek.
HOEZO
OPENBAARHEID
71 Noor Hellmann, 'Bureaucratische Horror 1: "Sorry, ik kan niets voor u doen "Carla Vos over haar pogingen
om een telefoonlijn te herstellen', NRC Handelsblad Bijvoegsel Zaterdag (Sccetera] 21/22 juli 2007, p. 7.
72 A. Beijen, e.a., De Wet bijzondere opsporingsbevoegdheden - eindevaluatie, (z.p. [Den Haag] 2004) p. 81.
73 Ibidem, p. 138.
74 Zie voor een volledig verslag van het gebeuren Victoria L. Lemieux, 'The Jamaican Financial Crisis:
Accounting for the Collapse of Jamaica's Indigenous Commercial Banks', in: Richard J. Cox,
David A. Wallace (ed.), Archives and the public good: accountability and records in modern society
(Westport and London 2002) p. 265-281.
214