immers een duizendjarig rijk in het verschiet. In dat kader moet misschien ook de uitspraak van Hitier "Wer redet heute noch von der Vernichtung der Armenier" worden gezien.53 Gaf hij hiermee impliciet en onomwonden weer hoe hij dacht dat 'in de toekomst' zou worden gedacht over al het leed dat op grond van zijn beslissingen nog moest worden aangericht? In dit kader moet worden genoemd dat uiteindelijk ook niets meer aan de 'ausradierte' bevolkingsgroepen mocht herinneren. Mnemocide of memoricide, 'geheugenmoord', materieel en niet- materieel was vereist. Het niet registreren in de zin van het bijhouden in een registratie van het overlijden van de slachtoffers in de concentratiekampen heeft mogelijk een andere achtergrond. Administratie kost geld, en bovendien, zo is mogelijk gedacht, waarom zou je in dit geval akten van overlijden opstellen? Eigen belang en imagoschade Wat te denken aan schade aan imago of opgebouwd vertrouwen, als bekend wordt dat actief of passief bepaalde ideeën of projecten zijn ondersteund of erger nog, er is geparticipeerd in de uitwerking daarvan. Deels sluit dit argument aan bij het voorgaande, 'om omrust te voorkomen', deels ook niet. Als voorbeeld kan dienen de bijeenkomsten die in Duitsland zijn belegd in 1932 voor Duitse (groot) industriëlen en bankiers. Bijeenkomsten waarbij Hitier zijn plannen voor de toekomst uit de doeken heeft gedaan54 en die waren bedoeld om hiervoor (morele, financiële, organisatorische) steun te verwerven.55 De organi satie rondom de Mitteleuropaischer Wirtschaftstag nam bij die bijeenkomsten een strategische plaats in en speelde een coördinerende rol.56 Dat ervoor, tijdens of na deze bijeenkomsten afspraken zijn gemaakt is (zo goed als) zeker. Echter, die afspraken zijn (voor zover bekend) niet vastgelegd. Van en over het Mitteleuro paischer Wirtschaftstag zijn nagenoeg geen documenten overgeleverd.57 De aard van de afspraken kan het best worden geïllustreerd aan de bekende fotomontage van John Heartfield, pseudoniem van de Duitse kunstenaar Helmut Herzfeld (1891-1968): "Millionen stehen hinter mir. Kleiner Mann bittet um grofie Gaben"; gepubliceerd in de Arbeiter Illustrierte Zeitung van 16 oktober 1932. Een heel ander voorbeeld dat tot de categorie imagoschade hoort, is het bewust niet vastleggen van, in dit geval niet de besluitvorming, maar de registratie van het geweld. Bewuste besluitvorming hieromtrent kan als een vorm van mnemocide (zie eerder) worden gezien. Deze vorm van 'bestuurlijke oraliteit' is zonder twijfel veel voorgekomen of komt voor bij politionele acties van ongeacht welke aard. Iedereen kent het beeld waarbij een hand voor de lens van een camera wordt gelegd met het doel om registratie, vastlegging, te voorkomen. Dat deze wijze van bewust verhinderen van het vastleggen van gegevens ook in het HOEZO OPENBAARHEID 53 Gedaan tijdens een geheime toespraak op 22 augustus 1939 bij de voorbereidingen voor de aanval op en vernietiging van de Polen, Zie: 'Quellentexte' in Gesine Schwan, Zwangsmigrationen und Vertreibungen im Europa des 20. Jahrhunderts op de website van de Friedrich Ebert Stiftung: "Die NS-Bevölkerungs- und Vernichtungspolitik für Osteuropa (1939), Hitler's geheime Ansprache am 22. August 1939" http://library.fes.de/library/netzquelle/zwangsmigration/32ansprache.html (geraadpleegd op 4 juni 2007). In het midden is gelaten of deze uitspraak van Hitier wel of niet authentiek is. Tijdens de Neurenbergse processen is hierover twijfel geuit. 54 In eerste instantie zijn de toespraken van voor de Machtsübernahme op 30 januari 1933 niet gepubliceerd. Dit gebeurde pas nadat toenmalig Rijkskanselier Heinrich Brüning, er schande van sprak dat industriëlen in het geheim vergaderden met zijn vijand Adolf Hitler. Zie: Fritz Thijssen [Thyssen], Ik financierde Hitier. Verbijsterende onthullingen door den Duitschen Grootindustrieel Fritz Thijssen (Nederlandse vertaling van G. Borg) (Amsterdam 19473 [1940]) p. 141 noot 1. 210

Periodiekviewer Koninklijke Vereniging van Archivarissen

Jaarboeken Stichting Archiefpublicaties | 2006 | | pagina 212