stelde de regering dat dit probleem zou kunnen worden opgevangen door het pub
liceren van jaarverslagen waarin vermeld werd welke burgers kunnen verwachten
dat zij onderwerp van onderzoek kunnen zijn.15 De jaarverslagen kregen met
ingang van de WIVD 2002 een verplicht karakter en moeten niet alleen aangeven
waar de dienst zich in het afgelopen jaar op gericht heeft, maar ook waarop zij dit
het aankomende jaar wil gaan doen. Ook het toezicht op het werk van de AIVD
werd met de WIVD 2002 versterkt, doordat in de wet de basis werd gelegd voor
een externe Commissie van Toezicht.
De Wet bescherming persoonsgegevens (WBP) is niet van toepassing op infor
matie die berust bij de AIVD; daarom heeft de inlichtingen- en veiligheidsdienst
meer vrijheid in het opnemen en bewerken van persoonsgegevens dan andere
overheidsdiensten.16 De WOB wijkt voor de bijzondere bepalingen in de WIVD
2002.
Actieve openbaarmaking
De AIVD geeft aan dat zij beoogt, binnen bepaalde grenzen, de samenleving zo
goed mogelijk te informeren. De AIVD brengt informatie naar buiten via pers
berichten en de website en brengt (sinds 1998) publicaties uit over actuele onder
werpen, soms voorafgegaan door een persconferentie. Een enkele keer worden
debatten georganiseerd en in 2005 werd er een symposium georganiseerd met
het thema 'Vrijheid versus veiligheid'. Sinds 1991 worden er jaarverslagen
gepubliceerd - bestaande uit een openbaar en een geheim gedeelte - waarvan de
openbare verslagen vanaf 1996 op de website van de AIVD te vinden zijn.17 In de
WIVD 2002 (artikel 8, lid 2) is vastgesteld dat men verplicht is in de openbare
jaarverslagen melding te maken van a) de aandachtsgebieden waarop de AIVD
zich het afgelopen jaar heeft gericht en b) de aandachtsgebieden waarop de AIVD
zijn activiteiten in het komende jaar zal richten. Daarnaast wordt er jaarlijks
informatie gegeven in de Memorie van Toelichting bij de begroting van het
Ministerie van BZK.
Het hoofd van de AIVD in 2005, Sybrand van Hulst, bejubelde in een speech
uitgesproken op het voornoemde symposium de enorme stappen die de afgelopen
jaren waren gezet op het gebied van openbaarmaking van AIVD-informatie. Hij
benadrukt dat de huidige dienst in tegenstelling tot het verleden onderwerp is van
politiek debat en grote media aandacht. Het jaarverslag zou "zeer inhoudelijk"
zijn en de AIVD zou hiermee een bijzondere positie innemen binnen Europa.
Bovendien, stelt hij, zijn in de laatste vijf jaar tientallen malen meer kamervragen
beantwoord dan in de hele periode van vijfenvijftig jaar daarvoor. En ten slotte
heeft de dienst, in een tijd van groeiende zorg voor radicalisering en terrorisme,
met openbare rapporten zelf aanzetten gegeven voor publiek debat. Dit zou tot
voor zes a zeven jaar geleden nog ondenkbaar zijn.18
PAULINE VAN DEN HEUVEL OPENBAARHEID VAN INFORMATIE BIJ DE NEDERLANDSE GEHEIME DIENSTEN
De AIVD doet echter niet alleen onderzoek naar individuen maar onderschept ook dataverkeer via
telecommunicatiebedrijven en satellietschotels. Volgens artikel 26, lid 5 van de WIVD 2002 dienen alle
opgevangen en opgeslagen gegevens van een bepaalde persoon of organisatie direct te worden vernietigd,
indien deze niet noodzakelijk zijn voor een goede taakuitvoering van de dienst. In de praktijk zal het
onmogelijk zijn om deze filtering te maken.
17 www.aivd.nl/actueel_publicaties/aivd-publicaties/jaarverslag.
18 Teksten te vinden op www.aivd.nl/aivd-publicaties.
125
