kortere versie met zachtere contrasten, veel definitie in de tinten en weinig
beschadigingen. Welke van de twee versies de meest authentieke is, valt moeilijk
te zeggen, omdat gerelateerd bronmateriaal ontbreekt. Qua beeldkwaliteit zou de
korte versie daarvoor in aanmerking komen, maar hierin ontbreekt de grappige
stop-motion introductiescène. Van Regen komt zowel de originele zwijgende
versie uit 1929 als de geluidsversie van Lichtveld en Eisler in de box. Omdat er
wereldwijd veel belangstelling is van muziekensembles om deze werken live uit te
voeren, is een wetenschappelijke uitgave des te urgenter.19 De documentaire
The Spanish Earth (1937), die Ivens tijdens de Spaanse Burgeroorlog opnam, zal
op de box worden voorzien van zowel de commentaarstem van Ernest
Hemingway als die van Orson Welles.
2 Rechten
De ondoorzichtigheid van rechten speelt veel projecten parten. Het auteursrecht
verschilt per land, en niet ieder land heeft de Conventie van Bern (Akte van
Parijs) getekend, waarin internationale afspraken zijn vastgelegd. En hoe
verhoudt zich het auteursrecht tot het recht van de producent? Nogal wat films
van Ivens zijn tot stand gekomen door eenmalige productiemaatschappijen van
vrienden, die destijds het geld bij elkaar schraapten om de films te realiseren,
maar inmiddels zijn overleden. Sommige producenten hebben hun firma ver
kocht, zijn failliet gegaan of opgeheven, probeer dan maar eens te achterhalen
wie rechthebbende is. En wat als een heel land failliet gaat? De exploitatierech
ten van de Oost-Duitse DEFA-films van Ivens liggen na 'de Wende' in handen
van Progress Film Verleih, maar deze heeft de DVD-rechten doorverkocht aan het
Amerikaanse Icestorm, waardoor ze te duur worden om op te nemen.
3 Illegaal gebruik
Piraterij maakt de rechthebbenden zeer huiverig voor het aanbieden van hun
films op DVD. Zo heeft het Fonds Henri Storck tot op heden toestemming gewei
gerd Borinage (1934) op te nemen, met als argument dat de huidige techniek
onrechtmatig kopiëren niet kan tegenhouden. Het Fonds zou een advocatenbu
reau moeten worden om alle onrechtmatige publieke vertoningen met een DVD
te achterhalen en te belasten. En de ervaring leert dat organisaties als
VEVAM/SEKAM en SABAM, die de rechten van audiovisuele media exploiteren
en vergoedingen op rechten namens rechthebbenden incasseren, daar niet de
middelen voor hebben, zo stelt het FHS. Het zou al veel schelen als er internatio
naal een registratie komt van filmtitels, overeenkomstig de ISB-nummers voor
publicaties of ISRC voor audio. Sinds januari 2004 is het internationale ISAN-
bureau20 operationeel en op de Ivens-box zal elke titel en versie zijn eigen
ISAN-code onverwijderbaar meekrijgen. Daarmee zijn de titels altijd en overal
te traceren.
Afbeelding 7. Veel materiaal - films, archiefcollecties - is gedigitaliseerd
en via de website van de Europese Stichting Joris Ivens te raadplegen.
TOEGANG
19 In 2002 speelden het Willem Breuker Kollektief (in Hongarije), het Nederlands Balletorkest o.l.v. Micha
Hamel (Nederland), André Mergenthaler (Luxemburg) en het Prometheus Ensemble (België) live muziek
bij Regen. Verscheidene componisten hebben nieuw werk bij de film gecomponeerd, zoals Edward Hughes's
Light Cuts through Dark Clouds, dit jaar live bij de filmvertoning uitgevoerd in Londen, Leeds, Brighton en
Cheltenham. In het Konzerthaus in Berlijn, de Beursschouwburg in Brussel, de Theaterunie in Almere, de
Lichttoren in Eindhoven, het Auditorium van het Louvre, the Barbican in Londen en in Vancouver,
Weimar, Saarbrücken en Keulen werden in 2004 programma's rondom Ivens' films en muziek vertoond.
In 2005 speelt het ASKO-ensemble live bij Ivens-films en het internationaal kamermuziekfestival
MUSICADES in Lyon programmeert de drie versies van Regen met live-muziek.
184
ANDRÉ STUFKENS ZONDER BLIKKEN OF DOZEN: JORIS IVENS DIGITAAL
Afbeelding 6. Joris Ivens monteert op zijn zolder Wij Bouwen, 1930. Europese Stichting Joris Ivens
iirpnwi*« i *1 id m Pn
20 In november 2002 keurden alle ISO-leden het International Standard Audiovisual Number (ISAN), ISO
15706, goed. Vanaf januari 2004 is in Genève het ISAN-International Agency operationeel, dat in diverse
landen registratiebureaus werft. Geen van de aangemelde registratiebureaus is al officieel aangewezen om
met de registratie te beginnen. Een V-ISAN is een code om van een en dezelfde titel de verschillende
versies aan te duiden. Jan van Sandwijk verwacht dat de VEVAM/SEKAM in Nederland medio 2005 alle
voorbereidingen gereed heeft om registratie van ISAN en V-ISAN te kunnen laten plaatsvinden.
185