Een groot struikelblok bij beschikbaarstelling, dat PrestoSpace helaas niet zal
oplossen, vormen de auteursrechten. Vrijwel alle archieven geven aan geen of op
slechts een deel van hun collecties de auteursrechten te bezitten. Dat betekent
dat andere partijen toestemming moeten geven voordat materiaal kan worden
uitgegeven. Dit blijkt in 80% van de gevallen voor vertraging te zorgen; 5 tot 40%
van de aanvragen kan zelfs niet worden gehonoreerd vanwege rechtenkwesties.
De publicatie- en documentatieplatformen die PrestoSpace voorstelt kunnen op
veel steun rekenen. Ook is er belangstelling voor het exportplatform voor digitale
content, en het schaalbare turnkey-systeem voor met name kleinere archieven.
Archieven verwachten verder door thesauri en meertalige zoeksleutels de vind
baarheid groter te kunnen maken en meer materialen beschikbaar te kunnen
stellen. Ze geven aan dat de waarde van de collecties hiermee toeneemt. Ook is er
belangstelling voor automatische indexering en systemen voor beeld- en spraak
herkenning, omdat archieven verwachten dat de kosten voor documentatie
hiermee kunnen worden teruggebracht.
Uitdagingen
Concluderend kan worden gesteld dat de belangstelling voor de PrestoSpace-
plannen groot is, maar dat PrestoSpace een aantal uitdagingen heeft. Belangrijk
is dat archieven aangeven hun conserveringsprojecten graag bulkgewijs te willen
uitvoeren, maar daarbij opmerken weinig informatie beschikbaar te hebben om
snel en efficiënt de juiste materialen te kunnen selecteren en klaarmaken voor
digitalisering. Dit kan een goede doorloop in de weg staan. Een tweede niet te
onderschatten hindernis is het feit dat archieven over het algemeen slechts
beschikken over beperkte budgetten. Hoewel archieven de noodzaak van snelle
actie duidelijk onderschrijven, geven de meeste aan voor de korte en middellange
termijn niet te verwachten voldoende budget te hebben voor grootschalige digita
lisering. Uit de antwoorden van respondenten lijkt het gat tussen de te maken
kosten voor korte termijnprojecten en het verwachte beschikbare budget zeer
groot: archieven geven aan dat er tot eind 2006 naar schatting (afgerond)
58.000.000 nodig is voor het oplossen van de grootste problemen, terwijl er
slechts 25.000.000 beschikbaar is. Ondanks het feit dat PrestoSpace een
kostenbesparing wil realiseren door het inrichten van een digitaliseringsfabriek,
lijkt het financiële gat tussen noodzakelijke actie en beschikbaar budget op het
eerste gezicht onoverbrugbaar groot.
Verdere activiteiten rond de gebruikersgroep
In het afgelopen jaar heeft Beeld en Geluid in samenwerking met de overige
projectpartners twee bijeenkomsten georganiseerd voor de PrestoSpace gebrui
kersgroep, in Amsterdam en in Londen. Tijdens deze bijeenkomsten lag het
accent nog op de plannen van PrestoSpace en zijn de conclusies uit de enquête
gepresenteerd. Het is de verwachting dat in 2005 de eerste demonstraties zullen
worden gegeven.
Gedurende het project worden verder nog enkele kleinere, gerichte gebruikers
onderzoeken uitgevoerd en zogenaamde gebruikerstests gecoördineerd. Ook zal
er tenminste eenmaal per jaar een bijeenkomst voor eindgebruikers worden geor
ganiseerd.
68
PrestoSpace in Nederland
Behalve Beeld en Geluid zijn ook het Filmmuseum en NOB Cross Media partners
in het PrestoSpace-project. PrestoSpace is zo ook binnen Nederland een belang
rijk samenwerkingsproject. Beeld en Geluid en het Filmmuseum zijn doende de
verschillende werkmethodieken op elkaar af te stemmen, om zo tot een optimali
sering van de filmconservering te komen. Het NOB is voor Beeld en Geluid een
belangrijke schakel in de keten die uiteindelijk tot doel heeft de audiovisuele
collecties beschikbaar te stellen aan het grote publiek.
Beeld en Geluid speelt een voortrekkersrol in het verzamelen en verspreiden van
actuele informatie over ontwikkelingen op het gebied van digitale audiovisuele
archivering. Ook daarom is de deelname aan PrestoSpace van belang. De kennis
die met het project wordt opgedaan zal dan ook beschikbaar komen via de eigen
website, maar ook door samenwerking met de DIVA/AVA-koepel.
Het streven is zoveel mogelijk archieven als lid van de gebruikersgroep te betrek
ken bij het project. Op dit moment bestaat de groep uit ruim honderd leden,
voor het merendeel nationale archieven, filmarchieven en grote omroeparchie-
ven. De wens leeft sterk de groep te verbreden en te komen tot een afspiegeling
van het audiovisuele archiefwezen in de breedste zin. Ik eindig dit artikel dan ook
met een welgemeende oproep aan alle archieven en instellingen die audiovisuele
materialen beheren: meldt u aan als lid van de gebruikersgroep. U oefent dan
direct invloed uit op de te ontwikkelen diensten en producten en u kunt de
recente ontwikkelingen op het gebied van digitale archivering op de voet volgen.
Voor middelgrote en kleinere archieven is deelname aan PrestoSpace extra
interessant, omdat het project juist voor hen een kostenbesparing kan opleveren.
Het op te leveren turnkey-systeem is speciaal bedoeld voor kleinere archieven:
dit moet het systeem zijn waarmee digitale beschikbaarstelling voor iedereen
betaalbaar wordt. Door deelname aan de gebruikersgroep vergroot u de kans dat
het systeem daadwerkelijk aansluit bij uw wensen en portemonnee.
BEHOUD
BRIGIT HOOMANS WAT ZIJN UW WENSEN? PRESTOSPACE STELT GEBRUIKERS CENTRAAL
69
