zijn in de enquête gedetailleerde vragen gesteld, om vast te kunnen stellen of de
instrumenten en systemen die PrestoSpace wil ontwikkelen, stroken met de
wensen van potentiële gebruikers. Deze vragen zijn niet alleen gesteld aan archie
ven, maar ook aan laboratoria en andere facilitaire bedrijven.
Digitalisering de oplossing?
Digitalisering wordt op dit moment nog niet omarmd als conserveringsstan-
daard: veel archieven zetten vooral nog vraagtekens bij digitale duurzaamheid.
Filmarchieven geven daarnaast aan de kwalitatieve mogelijkheden van digitale
conservering nog te beperkt te vinden: het wachten is wat hen betreft op (veel)
hogere resoluties voordat er sprake kan zijn van conservering.
Ook zijn er veel vragen over digitale opslag en met name de kosten die daaraan
zijn verbonden. Vele archieven worstelen met de vraag wat het beste opslagmedi
um is en - indien overwogen wordt op te slaan op server - of deze server dan in
eigen beheer moet worden genomen of dat opslag kan worden uitbesteed.
Archieven geven bovendien aan dat digitale opslag weliswaar steeds goedkoper
wordt, maar dat het hen desondanks nog steeds aan de middelen ontbreekt om
over te gaan tot grootschalige, hoogwaardige digitale opslag.
Het belang van digitale beschikbaarstelling wordt daarentegen door iedereen
onderkend. Vrijwel alle aan de enquête deelnemende archieven geven aan een
begin te hebben gemaakt met beschikbaarstelling via een intern netwerk, of soms
- al dan niet in projectvorm - via het internet. Belangrijkste argument om over
te gaan tot digitale beschikbaarstelling is niet alleen dat collecties hierdoor veel
zichtbaarder en eenvoudiger toegankelijk worden voor een groter publiek, maar
ook de verwachting dat door toenemend hergebruik de inkomsten uit auteurs
rechten zullen stijgen. Archieven hopen bovendien dat door digitalisering de
documentatiekosten, die vaak oplopen tot de helft van het beschikbare totale
budget, kunnen worden beperkt.
Digitalisering
PrestoSpace stelt een proces van bulkgewijze digitalisering voor dat bestaat uit
materiaalidentificatie (labelling, metadata), batchvoorbereiding, transport,
schoonmaak en reparatie, digitalisering, kwaliteitscontrole en data-analyse, en
tot slot het bijwerken van de bestaande database of catalogussysteem. Archieven
herkennen zich in dit voorgenomen digitaliseringsmodel.
Uit de enquête blijkt dat omroeparchieven op dit moment hun kopieertrajecten
nog weinig geautomatiseerd hebben. De meest voorkomende werkwijze is dat één
technicus één videoband kopieert en daarbij alle handelingen uitvoert. Voor
audiokopiëring komt het wel voor dat één technicus meerdere digitaliserings
stations bedient. Deze archieven geven aan wel sterk te zijn geïnteresseerd in
automatiseringsmogelijkheden rond bijvoorbeeld buikmigratie, schoonmaak en
reparatie van materialen en conditie- en kwaliteitscontrole van de materialen.
Filmarchieven zijn minder gericht op bulkconservering en automatisering van
processen. De feitelijke conservering vindt over het algemeen buitenshuis plaats,
de archieven zelf besteden veel tijd aan kwaliteitscontroles. Ze verwachten niet
dat deze processen op korte termijn geautomatiseerd kunnen worden.
Facilitaire bedrijven hebben hun werkprocessen vaak al meer geautomatiseerd.
Ze geven aan juist belangstelling te hebben voor instrumenten waarmee
kwaliteitscontroles geautomatiseerd kunnen worden.
66
Concreet wordt de meeste belangstelling getoond voor te bouwen instrumenten
en systemen die automatisering van videoconservering en automatische
kwaliteitscontroles mogelijk maken. Hoog scoort ook de voorgestelde robuuste
datacine voor verouderde films.
Restauratie
Voor het restauratieproces zijn de volgende stappen voorzien: het aanmaken van
een (digitale) kopie, het identificeren van de defecten of schades, de feitelijke
restauratie en de oplevering van een nieuwe kopie. Respondenten zijn het eens
met dit model, maar er zijn accentverschillen tussen de verschillende typen
archieven en de facilitaire bedrijven. Omroeparchieven stellen opnieuw auto
matisering centraal, facilitaire bedrijven flexibiliteit, en filmarchieven kwaliteit.
Alle hechten een groot belang aan documentatie, zowel ten aanzien van het
origineel als van de gezette stappen in het restauratieproces.
Op de vraag op welke defecten PrestoSpace zich bij restauratie vooral zou moeten
richten, komen bij video drop-outs en ruis naar voren, bij film met name bekabe
ling en instabiliteit, en bij audio opnieuw ruis en hiss. Bij de te bouwen instru
menten tonen zowel archieven als facilitaire bedrijven de meeste belangstelling
voor hoogwaardige restauratiemodules in het algemeen, restauratie hardware
voor video en een restauratiemanagement-instrument.
Opslag en archiefbeheer
Het wekt weinig verbazing dat het merendeel van de archieven hun materialen
nog 'analoog' opslaat. Desondanks blijkt dat er bij twaalf respondenten
gezamenlijk inmiddels 100 terabytes aan digitale opslag bestaat. Alle deelnemen
de omroeparchieven voorzien dat digitale opslag binnen tien jaar de heersende
praktijk is, maar ze zijn nog weinig concreet in het benoemen van de manier
waarop. Als opslagmedium worden hard disk, datatape of massastorage in het
algemeen genoemd. Een aantal archieven zegt eerlijk nog niet te weten waarvoor
te gaan kiezen. Ook filmarchieven denken na over digitale opslag, maar vooral
om hun collecties beschikbaar te kunnen stellen.
Archieven geven aan vooral ondersteuning te wensen bij en informatie te willen
ontvangen over massastorage en migratiemodellen. Er is veel belangstelling voor
mogelijkheden om materiaal tegelijkertijd op verschillende normen (hoogwaar
dig en browsekwaliteit) op te kunnen slaan en beschikbaar te stellen.
Beschrijving en beschikbaarstelling
Zoals eerder opgemerkt verwachten de meeste archieven veel van digitalisering
waar het beschikbaarstelling betreft. Op dit moment zijn veel collecties over het
algemeen nog nauwelijks toegankelijk. Omroeparchieven stellen materialen
alleen aan omroepmedewerkers of productiehuizen beschikbaar, filmarchieven
organiseren vertoningen en festivals voor geïnteresseerde liefhebbers. Door
digitalisering wordt het bereik vele malen groter.
Het grootste deel van de collecties is doorzoekbaar via een geautomatiseerd
systeem, hoewel filmarchieven aangeven dat grote collectiedelen uitsluitend nog
via kaartenbakken of papieren raadpleegbaar zijn. Gebruikers kunnen over het
algemeen alleen in de catalogi zoeken op de archieflocatie zelf; de catalogi zijn
over het algemeen nog niet 'op afstand' raadpleegbaar.
67
BEHOUD
BRIGIT HOOMANS WAT ZIJN UW WENSEN? PRESTOSPACE STELT GEBRUIKERS CENTRAAL