begrip archief archiefvormers gegevens organisatorische functionele concept sociale politieke economische culturele religieuze historische model Context en functioneel institutioneel onderzoek: theorie Inleiding context context context context context context context context context context context context context context De archiefvormingscontext of provenantial context wordt al sinds de negentiende eeuw tot de archivistische context gerekend. Archivarissen spraken toen al over de herkomst of provenance van archief en daar bedoelden ze dan met name de formele archiefvormer mee. Later werd die archiefvormer wat nauwkeuriger bepaald. Archieven moesten worden beschreven in relatie tot "het bestuur of een zijner ambtenaren" (Handleiding) of de "instelling, persoon of groep personen" Lexicondie de bescheiden hadden ontvangen of opgemaakt. Het probleem dat archieven niet altijd bij de archiefvormers bleven berusten werd door de Handleiding onderkend en opgelost: als archiefvormers functies aan andere orga nisaties of personen overdroegen, dan moest ook het bijbehorende archief worden overgedragen: archieven volgen functies. De toenemende veranderlijkheid van organisaties in de tweede helft van de twintigste eeuw (waarvan de vele departementale herindelingen in Nederland een voorbeeld zijn) en de introductie van digitaal archief in het laatste kwart van die eeuw maakten de relatie tussen archiefvormer en archief minder stabiel dan de relatie tussen archief en de functies die die archiefvormers hadden uitge oefend. Archivarissen kwamen in de jaren tachtig tot de conclusie dat ze bij de afbakening en beschrijving van meer recent archief beter de relatie konden bena drukken met de functies die het archief hadden gegenereerd, dan met de organi saties of personen die die functies achtereenvolgens of gelijktijdig hadden uitgeoefend. Herkomst moest niet alleen in organisatorische, maar ook, of zelfs in de eerste plaats, in functionele termen worden gedefinieerd. In het buitenland werd dit credo onder meer uitgedragen in 'The power of the principle of provenance', dat in 1985 in het Canadese tijdschrift Archivaria werd gepubliceerd. David Bearman en Richard Lytle betogen hierin dat de goede beschrijving van de herkomst van archief bepalend is voor een effectieve bevra ging ervan. Wie archief beschrijft moet een goed begrip hebben niet alleen van de structuur van de organisatie, maar ook en vooral van de processen die het archief hebben gevormd. Bearman en Lytle pleiten ervoor om in toegangen niet teveel de nadruk te leggen op de relatie van archieven met de structuur van organisaties, maar meer op de relatie van archieven met de samenhangende functies die die organisaties hebben uitgeoefend (en waarvan de structuur niet HOOFDSTUK 11

Periodiekviewer Koninklijke Vereniging van Archivarissen

Jaarboeken Stichting Archiefpublicaties | 2000 | | pagina 6