beschikbaarstellen van archieven, die door andere organisaties of personen zijn gevormd. Ze
zijn dus, tot op zekere hoogte, vergelijkbaar met bibliotheken. Ze beschikken niet alleen
over faciliteiten voor bewaring, maar ook voor raadpleging. Overheidsarchiefdiensten
zijn openbare instellingen, waar raadpleging voor iedereen kosteloos is. Veel particulie
re archiefdiensten hanteren dezelfde of vergelijkbare normen.
Soorten
Enkele grote ondernemingen beschikken over een eigen archiefdienst, die in de eerste
plaats voor het eigen bedrijf werkt als verlengstuk van de administratie. Ze beheren
archiefdocumenten van bedrijfsonderdelen, die daar niet meer nodig zijn, maar naar
inzicht van het bedrijf niet vernietigd mogen worden. Dikwijls heeft het centrale
archief een zekere toezichthoudende functie op de kwaliteit van de onderdeelsarchie
ven. Enkele voorbeelden: ABN-AMRO, DSM, Heineken, ING, Corus Staal, Philips, etc.
Overheidsorganisaties zijn wettelijk verplicht hun oudere archieven over te brengen
naar een openbare archiefbewaarplaats. Rijksorganen en provinciale instellingen doen
dat naar rijksarchieven, gemeentelijke instellingen naar de gemeentelijke archiefbe
waarplaats. Niet elke gemeente heeft overigens een eigen, afzonderlijke archiefdienst.
Veel kleinere gemeenten laten het beheer van oudere archieven bij de secretarie; een
aantal is een samenwerkingsverband (een zogenaamde gemeenschappelijke regeling)
aangegaan in de vorm van een streekarchief. Enkele grotere waterschappen hebben
ook een eigen archiefdienst, andere nemen deel in een gemeenschappelijke regeling.
Een aantal archiefdiensten is inmiddels samengevoegd met een andere erfgoedinstel
ling, zoals een bibliotheek of een archeologisch centrum. Verschillende rijksarchieven
vormen samen met het gemeentearchief ter plaatse, of een bibliotheek (zoals in
Friesland) een regionaal historisch centrum.
Naast openbare archiefdiensten en bedrijfsarchieven is er een aantal bijzondere
instellingen die archieven en ander documentair materiaal beheren, over een
bepaald thema of onderwerp, zoals het Katholiek Documentatie Centrum, het
Internationaal Instituut voor Sociale Geschiedenis, het Nederlands Instituut voor
Oorlogsdocumentatie (NIOD), het Internationaal Archief voor de Vrouwenbeweging
(Aletta), het archief van het Bisdom Rotterdam, of het Historisch Documentatie
centrum voor het Nederlands Protestantisme.
archiveren