Verbrand, bewaard,
maar hoe nu verder?
Het notarieel archief van het Stadsarchief Amsterdam heeft deels te lijden onder brandschade. Dat
brengt risico's voor zowel bewaring als digitalisering met zich mee. Femke Dijkhuis onderzocht de
gevaren én mogelijke oplossingen.
-zrïiaak
Digitaliseren
In het Stadsarchief Amsterdam bevindt zich het 'Archief van
de notarissen ter standplaats Amsterdam' (toegangsnummer
5075), dat de periode van 1578 tot 1915 beslaat.1 In 1762,
toen de documenten bewaard werden in het stadhuis (nu het
Paleis op de Dam), is een gedeelte van dit archief door brand
beschadigd geraakt. Volgens een notitie op de passe-partout van
een tekening die van de brand gemaakt is (zie afbeelding 1),
brak deze uit tussen het dak en de tweede verdieping, boven
de zegelkamer waar turf lag opgeslagen.2 Vanwege de fragiele
staat van het verbrande gedeelte van deze collectie zijn er nog
steeds 852 inventarisnummers geblokkeerd voor het publiek (een
inventarisnummer bestaat uit tenminste één bewaarplek: een
portefeuille of standaard liggende doos3, met daarin meerdere
bladen). Een opvallend document waarvan men weet dat het
zich in dit archief bevindt, is de inventaris van de inboedel van
Rembrandt van Rijn.4 Een van de documenten daaruit, aangemaakt
op 5 oktober 1669 toen hij faillissement aanvroeg, is in de brand
van 1762 gedeeltelijk beschadigd geraakt (zie afbeelding 2).
Afbeelding 1. 'Afbeelding der Brand in 't Stadhuis van Amsterdam, s'nagt
tussen den 12 en 13Oct. 1762, van tersyde te zien.Gezien van de kant
van de Gasthuissteeg, nu de Paleisstraat. De Dam is rechts
(coll. Stadsarchief Amsterdam, deelcollectie 10094: coll. Atlas Dreesman).
Afbeelding 2. Document over
de inboedel van Rembrandt.
Gedoubleerd vanwege
verbrandingsschade
(coll. Stadsarchief Amsterdam,
toegangsnr. 5075/2613).
De collectie bestaat uit verbrand papier dat beschreven is met
ijzergallusinkt. Het papier werd in de tijd van herkomst van
lompen gemaakt, zoals destijds gebruikelijk5, hetgeen een
stevig papier oplevert.6 De gehele verbrande collectie is in de
jaren 70 verfilmd op microfiche. Maar omdat de beeldkwaliteit
van deze microfiches te wensen overlaat, wordt gezocht naar
nieuwe mogelijkheden om het archief open te stellen voor het
publiek. Nu digitaliseren een steeds gangbaarder methode is
om collecties toegankelijk te maken, zou dit ook uitkomst
kunnen bieden voor de verbrande collectie. Digitaliseren biedt
juist voor kwetsbare collecties een mogelijkheid om toegang tot
informatie te verschaffen, terwijl de objecten zelf veilig
opgeborgen liggen. Zo kan het digitaliseringsproces gunstig
uitpakken voor een collectie. Anna Bülow, auteur van het boek
Preparing collections for digitization, zegt hierover:
'However, vulnerable documents which are inherently unstable
and have significant content may be good candidates for
digitization to provide access while safeguarding the originals.'7
nummer 8 201 5 19
