Het Joegoslavië-tribunaal
en archiefbeheer:
belangrijker dan vorm
Gemeentearchief Schiedam kijkt terug op een geslaagd project van Europese kennisuitwisseling met
buitenlandse archief- en museumcollega's uit Zweden, Hongarije, Ierland, Letland en Spanje onder
de noemer 'Leonardo Da Vinci'. Een van de Nederlandse programmaonderdelen die we ook andere
vakgenoten aanraden, is een bezoek aan het Joegoslavië-tribunaal in Den Haag.
Achtergrond project
Joegoslavië-tribunaal
Een modern instituut dat constant te maken heeft met vast
leggen en bewaren is het International Criminal Tribunal for the
former Yugoslavia (ICTY) in Den Haag, ook wel bekend als het
Joegoslavië-tribunaal. Dit is het eerste oorlogsmisdadentribunaal
sinds Neurenberg, en van de 161 aangeklaagde individuen zijn
er 69 veroordeeld. De buitenlandse en Schiedamse archief
medewerkers kregen een uitgebreide rondleiding door het
voormalige Aegongebouw. Omdat er op dat moment geen
rechtszaak gaande was, konden we ook in de rechtszaal zelf
kijken, en niet alleen vanaf de publieke tribune.
Digitaal vastleggen
Het Joegoslavië-tribunaal is in Nederland waarschijnlijk vooral
bekend door de berechting van kopstukken uit de burgeroorlog
die wij nog kennen uit de journaals, zoals Slobodan Milosevic en
de nog lopende zaken tegen Radovan Karadzic en Ratko Mladic.
Het tribunaal werd in 1993 opgericht en maakte dus de snelle
digitale ontwikkeling van de laatste twintig jaar mee. De
rechtszaal, die in het echt trouwens kleiner overkomt dan op
Cijfers
In de kluizen van het ICTY bewaart men ongeveer 4,7 kilometer
aan juridische stukken en bewijstukken van het Openbaar
Ministerie (het OTP, the Office of the Prosecutor). Dit is nog
exclusief inhoudelijke en administratieve gegevens, die ook
permanent bewaard moet worden. De OTP-collectie bestaat uit
ongeveer 14.000 audio-opnamen, zo'n 9.400 video-opnamen,
meer dan negen miljoen pagina's aan documenten en bijna
14.000 voorwerpen, waarvan 6.000 kogels. De juridische
Jan van Kampenhout l
Gemeentearchief Schiedam vroeg in 2013 subsidie aan in het
kader van het project 'Een Leven Lang Leren' van de Europese
Commissie. Deze aanvraag werd gehonoreerd in de vorm van
reiseenheden, waardoor werknemers van het archief naar
collega's in het buitenland konden reizen en vice versa. Dankzij
de subsidie hebben we in de loop van het project veel kunnen
zien en leren. Onder meer over het openbaar maken van
collecties, depotbeheer, metadata, restauratiemethodes en
tentoonstellingen. In januari 2015 was het Schiedamse archief
gastheer voor de projectdeelnemers. Ons onderwerp voor een
week kennisdeling was 'oral history' en transcripties. Behalve
een bezoek aan Beeld en Geluid in Hilversum bezocht de groep
ook het Joegoslavië-tribunaal.
televisie, is uitgerust met verschillende digitale camera's zodat
moeiteloos diegene die aan het woord is in beeld kan worden
gebracht. Vanaf 2005 legt men de rechtszaken digitaal vast,
voor die tijd dus nog op videoband. De vraag wat er met
verschillende soorten beelddragers moet gebeuren, is ons als
archiefinstelling natuurlijk niet vreemd. Voor het ICTY is de
inhoud belangrijker dan de drager. De videobanden worden wel
bewaard, maar de content wordt digitaal gepreserveerd. De
opnames worden overigens in verschillende versies bewaard,
met ondertitels in diverse talen. Men creëert een publieke
versie (waarin stem en beeld van beschermde getuigen worden
vervormd), en een volledige versie. Deze worden dan weer
zowel in hoge als in lage resolutie bewaard. En dat zijn alleen
nog maar de rechtbank-opnamen; bij het onderzoeken van
oorlogsmisdaden zijn ook getuigen ter plaatse in het voormalige
oorlogsgebied op film geïnterviewd.
'Zeven jaar terug liepen we nog rond met trolley's vol documenten',
aldus Rob Barsony die ons in de rechtszaal vertelde over zijn
werk als hoofd opname, 'dat was een verspilling van time and
trees'. Een uitdaging waar je als kijker van de opnames
misschien niet bij stilstaat, is dat alles zo objectief mogelijk
moet worden vastgelegd, ondanks de vaak emotionele
getuigenissen. 'Do it once, do it right, keep it for the future'
is het devies.
16 2015 nummer 7
