Dientengevolge onderzocht Rechtbank Amsterdam (in een door
Pictoright tegen het Stadsarchief Rotterdam aangespannen
zaak2) 'of het Stadsarchief voldoende feitelijke, op het geval
toegesneden omstandigheden heeft gesteld waaruit kan
voortvloeien dat toewijzing van de vorderingen van Pictoright te
zeer afbreuk zouden doen aan het grondrecht van artikel 10
EVRM waarop het Stadsarchief zich beroept.' De rechtbank
kwam tot een ontkennend oordeel omdat hetgeen het
Stadsarchief op dit punt naar voren heeft gebracht niet ziet 'op
bepaalde, aan het individuele geval eigen omstandigheden,
maar is beperkt tot een argumentatie die in algemene zin
betoogt dat het voor archieven ondoenlijk is hun taak naar
behoren uit te voeren indien zij niet bevoegd zouden zijn (in
ieder geval tot dat de rechthebbende bezwaar maakt) hun
archieven ook voor zover het auteursrechtelijk beschermde
werken betreft zonder voorafgaande toestemming van de
rechthebbende online openbaar te maken.' Zoals in de IISG-zaak
onvoldoende 'concrete op het individuele geval toegesneden
belangen' waren aangevoerd, werden in de zaak tegen het
Rotterdamse stadsarchief onvoldoende 'feitelijke, op het geval
toegesneden omstandigheden' aanwezig geacht. Uitdrukkelijk
wees de rechtbank het door het Stadsarchief toegepaste
'piepsysteem' ('notice and take down') af (een disclaimer dat
naar rechthebbenden gezocht is; wie meent toch rechten te
hebben kan zich melden, waarna alsnog toestemming
verkregen wordt of eventueel op verzoek van de auteursrecht
hebbende de foto's of andere bestanden verwijderd worden).
Verweesde werken
Noten
1 Vonnis van 20 mei 2015, RBAMS:2015:3231, te raadplegen
op www.uitspraken.rechtspraak.nl.
2 Vonnis van 10 juni 2015, RBAMS:2015:3590, te raadplegen
op www.uitspraken.rechtspraak.nl. De gemeente Rotterdam
heeft tegen het vonnis beroep aangetekend.
3 Vonnis van 17 december 2014, rolnr. HA ZA 13-1049,
http://www.cedar.nl/uploads/10/Lira/Vonnis_Rechtbank_
Den_Haag_171214.pdf Ik vermoed dat het eindoordeel niet
anders zou hebben geluid indien het vonnis gewezen zou zijn
na het geciteerde arrest van de Hoge Raad van 3 april 2015.
Belangenafweging
In het geval van het Regionaal Archief
Leiden oordeelde de rechtbank dat het
belang 'om het gehele archief openbaar te
maken ook verwezenlijkt kan worden op
een wijze waarmee zij geen inbreuk maakt
op auteursrechten, namelijk door het archief
digitaal openbaar te maken voor
raadpleging in haar eigen gebouw.
Foto: Wikimedia Commons.
geboden sinds een arrest van de Hoge Raad van 3 april 2015:
de rechter dient, indien een daarop gericht verweer wordt
gevoerd, 'te onderzoeken of in het concrete geval de handhaving
van een intellectueel eigendomsrecht afstuit op een ander
grondrecht. Weliswaar dient reeds bij de totstandbrenging van
regelgeving betreffende intellectuele eigendom een juist
evenwicht tussen de diverse grondrechten te worden verzekerd,
maar dat laat onverlet dat ook de rechter in een hem voorgelegd
geschil, indien de stellingen van de aangesproken partij daartoe
aanleiding geven, dient te onderzoeken of in de omstandig
heden van het geval bij toewijzing van de gevraagde maat
regel, gelet op het beginsel van proportionaliteit, niet te zeer
afbreuk wordt gedaan aan het grondrecht waarop de aange
sproken partij zich beroept.'
het Regionaal Archief Leiden op zijn website waren gezet.
Rechtbank Den Haag3 overwoog, bij de weging van de belangen
van de auteursrechthebbenden en die van het archief, dat het
belang 'om het gehele archief openbaar te maken ook
verwezenlijkt kan worden op een wijze waarmee zij geen
inbreuk maakt op auteursrechten, namelijk door het archief
digitaal openbaar te maken voor raadpleging in haar eigen
gebouw. Dat is voor de gebruikers omslachtiger, maar in veel
gevallen waarschijnlijk niet onoverkomelijk. Daarbij dient
bedacht te worden dat de belangstelling voor dit archief, gelet
op het regionale karakter ervan, voornamelijk regionaal zal zijn.
Het belang van de gemeente [eigenaar van de collectie] is
derhalve met name gelegen in het maatschappelijk belang van
gebruiksgemak en een groter bereik.' De rechtbank besloot dat
de gemeente voorafgaand aan de openbaarmaking van
auteursrechtelijk beschermde werken toestemming nodig heeft
respectievelijk nodig had van of namens de auteursrechtheb
benden op deze werken.
Kort geleden is de Auteurswet aangevuld met bepalingen over
verweesde werken: werken waarvan de rechthebbende(n) na
een zorgvuldig onderzoek niet is geïdentificeerd of, indien wel
geïdentificeerd, niet is op te sporen. In die gevallen maken de
artikelen 16o t/m 16r (en 17 voor publieke media-instellingen)
van de Auteurswet het erfgoedorganisaties mogelijk om, onder
strenge voorwaarden, ook zonder toestemming van de recht-
hebbende(n) werken te digitaliseren en online ter beschikking
te stellen.
Een andere zaak betrof de foto's in regionale kranten die door
Eric Ketelaar emeritus-hoogleraar Archiefwetenschap.
nummer 7 201 5 13
