KVAN
Nieuws
Excursie naar het
Mundaneum in
Mons
MAPPING
KNOWLEDGE
De commissie Buitenland
organiseert op 11 september
2015 een excursie naar het pas
heropende Mundaneum in Mons
(Bergen).
De bedenker van het Mundaneum, Paul
Otlet, kennen we in de archiefwereld als
een van de grondleggers van de
bibliotheekwetenschap, of beter, de
informatiewetenschap. Hij wilde de
kennis van de wereld in kaart brengen
en toegankelijk maken via een
universeel classificatiesysteem. Daarvoor
werkte hij aan een mechanische
database. In 1934 bedacht Otlet dat de
daarin vergaarde kennis, met behulp
van een satelliet, telefoonverbinding en
projectieschermen, in de vorm van
audio-opnamen en filmbeelden aan het
publiek ter beschikking gesteld zou
kunnen worden. Op papier zou het
systeem anders te veel ruimte in beslag
nemen. Sociale netwerken konden bij
de verspreiding van die kennis helpen:
gedachten die in het computertijdperk
normaal zijn geworden.
Met de politicus en medepacifist Henri
La Fontaine werkte Otlet daarnaast aan
een repertorium van de wereldbiblio
grafie, opdat alle gedrukte kennis beter
ontsloten zou worden en tevens zou
dienen ter bevordering van de wereld
vrede. Inhoudelijke ontsluiting stond
daarbij centraal. Otlet bestudeerde
hiertoe de decimale code van Dewey en
het ontsluitingssysteem van het British
Museum, om vervolgens tot de
Universele Decimale Classificatie of UDC
te komen. Hoewel de bibliotheek zijn
grote liefde was, had de zoon van een
grootondernemer (zijn vader is bekend
geworden als bouwer en uitbater van
spoor- en tramlijnen wereldwijd) ook op
andere terreinen grootse plannen. Zo
was hij aanvankelijk intensief betrokken
bij de ontwikkeling van een exclusieve
badplaats op een oud jachtterrein van
zijn vader bij de vissersplaats Westende.
In België heeft hij dus verschillende
sporen achtergelaten.
Het oorspronkelijke Mundaneum dateert
van 1910 en had de megacatalogus als
centraal punt. Koning Albert zorgde voor
huisvesting in het Brusselse Jubelpark.
Al gauw bleek het project te groot en
verloor de Belgische regering het
vertrouwen. Verhuizingen volgden en de
Duitsers gooiden in Tweede Wereld
oorlog verder roet in het eten door de
toenmalige ruimte te gebruiken voor
een tentoonstelling over kunst tijdens
het Derde Rijk. In 1996 werd de collectie
ontdaan van spinnenwebben en
tentoongesteld in Mons, net in de tijd
dat het internet begon op te komen.
Wikipedia en het semantisch web
kunnen worden beschouwd als de
digitale voortzetting en uitwerking van
het gedachtegoed van Otlet, dat nog op
analoge theorie berustte. De belangstel
ling voor hem is als gevolg hiervan weer
toegenomen. Een interessante vraag is
of de ambities met de 'bottom-up'
medewerking van de 'crowd' nu beter
haalbaar zijn.
Google heeft inmiddels hulp geboden
en het Mundaneum staat sinds 2013 op
de Werelderfgoedlijst. Het persoonlijk
archief van de stichters maakt onderdeel
uit van de collectie. Andere belangrijke
onderdelen zijn het Internationaal
Instituut van de Fotografie, het Interna
tionaal Persmuseum en archieffondsen
met de thema's pacifisme, anarchisme
en feminisme.
Een bezoek aan het Mundaneum sluit
goed aan bij het thema van de
KVAN-dagen 'Kennis is Kracht'. Mons is
bovendien uitgeroepen tot Culturele
Hoofdstad van Europa, met speciale
aandacht voor de vroege jaren van
Vincent van Gogh. Het idee is voorlopig
om per trein naar Mons te reizen. In het
Mundaneum worden we ontvangen
door het hoofd archieven die de
geschiedenis van de archieven en
collecties presenteert. Daarna volgt een
rondleiding door de tentoonstelling
Mapping knowledge. De wereld
begrijpen door data. Voor KVAN-leden
die zich vooraf hebben aangemeld (via
buitenland@kvan.nl) is de ontvangst en
het bezoek aan de tentoonstelling gratis.
Blijf nadere informatie volgen via de
website van de KVAN en de groep
'Internationaal' op Archief 2.0.
Nieuwsgierig geworden? Neem alvast
een virtueel kijkje via:
http://expositions.mundaneum.org/nl/
virtuele-tentoonstellingen
Marie-Christine Engels namens de
Commissie Buitenland.
H.Ot.. iL'iilüL'iirlc.liiiy
H.tliivoiïd
Orwanld hciirnpin dr dxla
44 2015 nummer 4
