I
Archief (2020
I
V
Andere aspecten
Aanbevelingen
Maak keuzes in wat je wel en niet wilt doen.
Begin gewoon!
Oogst
t
De zaal tijdens de paneldiscussie (foto: Anne Reitsma).
instelling vindbaar en relevant blijven dan is open toegang
noodzakelijk. Marens Engelhard citeerde uit een mail van de
Unesco, waaruit blijkt dat er een algemeen gebrek is aan vertrouwen
in de capaciteiten van de archiefsector om digitale informatie te
delen en beschikbaar te stellen. 'Er is te weinig kennis en de
kans is groot dat we worden ingehaald door anderen. De urgentie
is hoog', aldus Engelhard.
Uit de discussie kwam naar voren dat ook andere aspecten
hierbij een rol spelen. Open toegang heeft een economische
kant. Dit creëert een spanningsveld tussen cultureel ondernemer
schap (een wens van bestuurders) en open toegang. Open
toegang levert in eerste instantie weinig of geen inkomsten op
en telt niet mee in prestatiecijfers, zoals bezoekersaantallen,
waarop de archiefsector nu wordt afgerekend. Om duidelijk te
maken dat open toegang niettemin een belangrijke maatschap
pelijke bijdrage kan leveren, zijn andere prestatie-indicatoren
nodig.Het aspect van techniek is eveneens een factor: technologie
wordt als lastig ervaren en er is dikwijls niet voldoende kennis
over beschikbaar bij de betrokken organisaties. Tegelijkertijd zijn
er allerlei initiatieven die de archieven op dat gebied enorm
kunnen helpen. Denk daarbij aan het toetsingsmodel erfgoed-
software van DEN, een online tool waarmee een archief kan
bekijken of de digitale informatiehuishouding op orde is en hoe
deze zich verhoudt tot de ambities 'houdbaar, bruikbaar en
zichtbaar'. Op basis van de uitkomst kan een actieplan worden
opgesteld en prioriteiten worden bepaald. Bovendien is het een
bron voor nieuw informatiebeleid en een hulp bij benchmarking
in de verhouding tot andere instellingen.
Denk ook aan bestaande platforms zoals APE en Europeana
waar iedereen zich makkelijk bij kan aansluiten. Veel zorgen
over technische problemen zijn daar al opgelost. Het devies van
het panel: 'Sluit je aan!'
Panel bij dialoog met de zaal (foto: Anne Reitsma).
Samengevat formuleerde het panel de volgende aanbevelingen
voor concrete acties op korte termijn:
Werk samen, ga niet als individuele organisatie aan de slag
maar maak gebruik van wat anderen al hebben gedaan.
Zoek partners binnen en buiten de sector.
Droom groot, focus op je doel en waar je goed in bent, geld
komt wel, bedenk creatieve oplossingen.
Gebruikers stellen andere eisen aan gebruik en hergebruik
van data. Laat de regie over je data los.
Laat gebruikers de data hergebruiken en er dingen mee doen
die misschien wel fantastisch zijn. De mentaliteitsverandering
die hiervoor nodig is moet sectorbreed gestimuleerd worden,
dat kunnen organisaties niet alleen.
In de middag konden de deelnemers kiezen uit vier workshops,
vijf presentaties en zeven rondetafelgesprekken. Het aanbod
was zeer gevarieerd. De thema's van de vier workshops sloten
goed aan bij de onderwerpen die horen bij open toegang:
Architectuur en standaarden (Karin van der Heiden en Ivo
Zandhuis), ICT Opdrachtgeverschap (Erika Hokke), Openbaarheid
(Bodien Abels) en Interactive Open Archive Survey over open
data (Lex Slaghuis). Eén van de presentaties ging over Open
Cultuur Data, een mooi voorbeeld van explosief gebruik van
(rechtenvrij) beeldmateriaal in Wikipedia. De projecten 'Eenigheid'
van het Zeeuws Archief en 'Geschiedenislokaal' toonden een
maatschappelijke meerwaarde (mensenrechten, onderwijs) die
niet in bezoekersaantallen is uit te drukken. Meerdere project
presentaties lieten het effect zien van wat je kunt bereiken met
verrijken, verbinden en openstellen van collecties.
De oogst van de werkconferentie is een aantal aanbevelingen in
een Open Brief gericht aan de archiefsector. Deze aanbevelingen
nodigen uit om samen aan de slag te gaan met open toegang!
Ga voor een uitgebreider verslag van de werkconferentie van
25 maart, links naar de presentaties en de Open Brief, naar de
website www.archief2020.nl. Daar vindt u ook de animatie over
open toegang.
Margriet Noordman projectsecretaris Archief 2020.
nummer 4 2015
35
